Amsterdam, monument aan de Nieuwe Looiersdwarsstraat
Artiest:Hans Krieks
Geschiedenis
Het monument aan de Nieuwe Looiersdwarsstraat te Amsterdam is opgericht ter nagedachtenis aan twaalf personeelsleden van de W.S.B.Z. (Dienst der Gemeentelijke Was- en Schoonmaak-, Bad- en Zweminrichting) die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.
De namen van de twaalf slachtoffers luiden:
E. Cohen, T. Coopman, A. v.d. Hoeden, S. Levison, J. de Magtige, J. Mijdema, H. Nunes Vas, D. Pereira, E. Prins-De Rooy, M. Rodrigues, E. Vuisje en R. van Witzen.
De W.S.B.Z exploiteerde de badhuizen en zwembaden van de stad, maakte ziekenhuizen, bejaardenhuizen en scholen schoon en deed de was voor deze instellingen. Bij de dienst waren ten tijde van de aanvang van de Tweede Wereldoorlog 1.200 mensen werkzaam. Vanaf 1943 werd het echter steeds moeilijker om het bedrijf draaiende te houden, vanwege het uitvallen van elektriciteit en gebrek aan brandstoffen. Ook waren er grote problemen met het aantrekken van personeel. De mannen die bij de dienst werkzaam waren verschenen niet meer op het werk vanwege het feit dat ze ondergedoken zaten, of omdat ze door de bezetter waren opgepakt.
In 1944 werden op last van de bezetter honderd mensen ontslagen, waaronder de directeur en de secretaris. Er werd geprobeerd enkele belangrijke onderdelen van de wasserij in beslag te nemen voor vervoer naar gebombardeerde Duitse steden, maar dit is door het overgebleven personeel voorkomen. Ook wisten zij er vaak een stokje voor te steken dat de Duitsers materialen van de W.S.B.Z. roofde.
In het laatste jaar van de oorlog was het schoonmaakwerk van de W.S.B.Z. vrijwel onmogelijk geworden. Niet alleen vanwege het gebrek aan materialen, maar ook vanwege het door de hongerwinter verzwakte personeel. De acht Amsterdamse badhuizen waren in dit jaar alleen nog toegankelijk voor leden van de Binnenlandse Strijdkrachten en geallieerde soldaten.
Onthulling
Het monument is onthuld op 2 januari 1947.
Info
Vorm en materiaal
Het monument aan de Nieuwe Looiersdwarsstraat te Amsterdam is een gedenksteen.
Tekst
De tekst op de gedenksteen luidt:
'TER BLIJVENDE
HERINNERING
AAN
D. PEREIRA
J. MIJDEMA
S. LEVISON
M. RODRIGUES
A. V.D. HOEDEN
T. COOPMAN
E. COHEN
E. VUISJE
R. VAN WITZEN
E. PRINS-DE ROOY
J. DE MAGTIGE
H. NUNES VAS
GEVALLEN ALS
SLACHTOFFERS
VAN DE DUITSE
TERREUR
1940-1945
HUN COLLEGA'S DER
W.S.B.Z.'
Overige info
Locatie
Het monument bevindt zich in het trappenhuis van kinderdagverblijf Uk aan de Nieuwe Looiersdwarsstraat 15-17 in Amsterdam.
Bronnen
- Om nooit te vergeten - Amsterdamse monumenten en gedenktekens ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog van Mies Bouhuys en Boris Klatser. (Bussum, Produktie Uitgeverij Thoth, 1995). ISBN 90 6868 124 9;
- Vertel de verhalen van Frans Heddema en Margit Willems, uitgegeven door Stadsdeel Amsterdam-Centrum (2005). ISBN 90-9019166-6.