Beverwijk, monument op het Stationsplein
Geschiedenis
Het monument op het Stationsplein te Beverwijk is opgericht ter nagedachtenis aan de 486 jonge mannen tussen de 18 en 25 jaar die, als represaille voor een aanslag op drie NSB'ers op 6, 13 en 14 april 1944 door het verzet, door de bezetter zijn gedeporteerd. Zij werden naar kamp Amersfoort gebracht totdat de daders van deze moorden zich zouden melden. Slechts een aantal van hen is na de oorlog teruggekeerd.
Jan van der Linden o.a. uit het politiearchief:
'De razzia is een gezamenlijke actie van Ordnungspolizei en de Sicherheitspolizei en staat onder leiding van Kriminal-Kommissar Albers. Samen met Willy Lages het hoofd van de SD Amsterdam en de Ortkommandantur coördineerde hij de gehele razzia vanuit de bioscoop ‘De pont’ in Velsen-Noord. Hele straten worden afgezet in Beverwijk en Velsen-Noord. Bij de huiszoekingen worden er verschillende radio’s gevonden. Sommige jongens vluchtten het palenpark in, anderen zijn onder het stro gekropen. Duitsers gingen hen achterna en schoten op het stro. De Duitsers willen weten wie de daders van de aanslag zijn. Volgens Willy Lages, hoofd van de SD Amsterdam, kwam de opdracht voor deze razzia persoonlijk van Rauter en niet op voorspraak van Van Grunsven en van de Weide (respectievelijk de burgemeester van Beverwijk en Velsen). De beide burgemeesters maken bekend dat de gijzelaars vrijkomen zodra de daders zich gemeld hebben. Nadat alle jongens verzameld waren in de bioscoopzaal van de Pont werden ze om ca. 1 uur in een lange rij naar station Beverwijk gebracht. Overvalwagens rijden achter de stoet aan. De meeste zijn in hun goede kleding. Ze lopen in de stromende regen. Sommige mensen gooiden jassen naar de gijzelaars, maar deze mochten niet aangenomen worden en werden de door de Duitsers teruggooid. Op het perron aangekomen worden de gijzelaars in dertien goederenwagons geladen. Familieleden en bekenden worden tijdens het inladen op grote afstand gehouden door Duitse militairen. Als kwart voor twee iedereen is ingestapt, weigert de machinist aanvankelijk te vertrekken. Onder druk van de Duitsers gaat hij door de knieën en vertrekt de trein. Sommige familieleden en kennissen lopen zelf met de vertrekkende trein mee langs de rails tot aan de spoorwegovergang. De trein komt om vier uur 's middags in Amersfoort aan. Na het uitstappen moeten de gijzelaars lopen naar het even buiten Amersfoort gelegen concentratiekamp. Hier komen zij omstreeks kwart voor vijf aan en moeten gedwongen in gelid van vijf aan vijf staan in de zogenaamde rozentuin; een apart stuk van het kamp, dat afgerasterd is met prikkeldraad. Hier worden alle gijzelaars geregistreerd. In totaal zijn er 486 mannen opgepakt. (Volgens opgaven van Van Grunsven waren er 474 mensen opgepakt)'
Oprichting
Aanleiding voor oprichting van het gedenkteken was de 25ste herdenking van de deportatie.De oprichting van het monument was een initiatief van dhr. Bruijns (die op 16 april 1944 ternauwernood aan de Razzia is ontkomen) met medewerking van de NS, de steenhouwer en anderen. De heer Bruijns was inmiddels overleden.
Het plaatsen van de plaquette was een initiatief van de Stichting Kennemer Delta.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1969. Weduwde mw. Bruijns-Germeraad was bij de onthulling aanwezig. De plaquette is onthuld door de werkgroep 16 april van de basisschool De Wilgenroos.
Info
Vorm en materiaal
Het monument op het Stationsplein te Beverwijk is een plaquette van natuursteen.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
'OP 16 APRIL 1944
WERDEN VAN HIER
486 JONGEMANNEN
DOOR DE BEZETTER
WEGGEVOERD
VAN WIE VELEN
NOOIT ZIJN TERUGGEKEERD'.
Restauratie
Het monument is opgeknapt in 1984.
Wijzigingen
Op 4 mei 2005 is een tijdelijke plaquette met de namen van 65 overledenen aangebracht. Er wordt gewerkt aan een definitieve lijst. Tot nu toe zijn ongeveer 426 namen bekend. Bij de toekomstige herinrichting en renovatie van het Stationsplein zal er mogelijk een definitieve plaquette aangebracht worden.