Deventer, 'Twentolmonument'
Geschiedenis
Het 'Twentolmonument' in Deventer is opgericht ter nagedachtenis aan zeven verzetsstrijders die op 10 april 1945 door de bezetter zijn gefusilleerd. Het monument is tevens een eerbetoon aan de Duitse soldaat Ernst Gräwe, die weigerde aan de executie van de verzetsstrijders deel te nemen en wiens leven hier een gewelddadig einde vond.
De namen van de zeven slachtoffers luiden: Corry van Baalen, Jos van Baalen, Derk Jan Bruggeman, Jaap Bennebroek Evertsz, Harry Engels, Jan van Gennep Luhrs en Martinus Woertman.
Tijdens de bezettingsjaren bestond de verzetsbeweging in Deventer voor een groot deel uit jonge studenten van de toenmalige Tropische landbouwschool. Acht van hen hadden zich in april 1945 in een magazijn met olieproducten van de Twentol Smeerolie-Industrie verschanst met als doel één van de bruggen over het Overijssels kanaal, die ter hoogte van de huidige noordelijke brug over de Prins Bernhardsluis, te verdedigen. Men ging ervanuit dat de Canadese troepen deze brug zouden gebruiken om Deventer te bevrijden.
In de nacht van 9 op 10 april 1945 raakten de verzetsstrijders in een vuurgevecht met een aantal Duitse soldaten bij de brug. Hierdoor ontstond er een grote brand in het Twentol magazijn. Twee verzetsstrijders kwamen hierbij om het leven, één wist te ontsnappen en is gevlucht, vijf zijn die ochtend door de Duitse soldaten afgevoerd. Die middag, slechts een half uur voor de bevrijding van Deventer, zijn zij op de Snippeling in Deventer gefusilleerd. Achteraf is gebleken dat de Canadese troepen nooit van plan waren geweest om Deventer via de bewuste brug over het Overijssels kanaal binnen te vallen.
Voor de zeven gesneuvelde verzetsstrijders is een grafmonument opgericht, op de plaats waar zij gezamelijk begraven zijn, op de Algemene begraafplaats aan de Raalterweg in Deventer. Hier is tevens een ander lid van de verzetsgroep, L.H.Z. (Zeger) baron van Boetzelaer, begraven. Van Boetzelaer sneuvelde eerder, op 21 december 1944, in een vuurgevecht met een Duitse patrouille.
Info
Vorm en materiaal
Het 'Twentolmonument' in Deventer is een bakstenen gedenkmuur, waarop een uit rode tegels opgebouwde gedenkplaat is aangebracht. Voor de muur staat een bloembak. Aan de rechtervoorzijde van de muur is een tweede, zwarte plaquette geplaatst.
Tekst
De tekst op de rode gedenkplaat luidt:
'IN MEMORIAM
CORNÉLIA VAN BAALEN BOSCH
J W W VAN BAALEN
J J BENNEBROEK EVERTSZ
D J BRUGGEMAN
H E R O ENGELS
J H L VAN GENNEP LUHRS
M WOERTMAN
DEVENTER 10 APRIL 1945'
De tekst op de zwarte plaat luidt:
'OP DE DAG VAN DE BEVRIJDING VAN DEVENTER, 10 APRIL 1945, WILDEN JONGE VERZETSSTRIJDERS DE BRUGGEN OVER DE IJSSEL EN DE HAVENS VOOR DE BEVRIJDERS VEILIG STELLEN. TWEE VAN HEN KWAMEN OM IN HUN SCHUILPLAATS, HET GEBOUW "TWENTOL". VIJF WERDEN HIERHEEN GEVOERD EN GEFUSILLEERD. DIT MONUMENT EN DE TREURWILG ERNAAST VORMEN EEN EERBIEDIGE HERINNERING AAN HUN LEVEN EN STERVEN. RESPECT VERDIENT EVENEENS DE DUITSER ERNST GRÄWE, DIE WEIGERDE AAN DE EXECUTIE DEEL TE NEMEN EN WIENS LEVEN HIER EEN GEWELDDADIG EINDE VOND.'
Overige info
Locatie
Het monument staat aan de Snipperlingsdijk, bij het Twentolplein in Deventer.
Bron