Hardenberg, 'Verlies, verdriet, verzet en vrijheid'

Geschiedenis

Het monument 'Verlies, verdriet, verzet en vrijheid' in Hardenberg, bestaat uit twee onderdelen, te weten de beeldengroep en een plaquette. De plaquette was voorheen bevestigd aan de carillontoren.

De oorspronkelijke bronzen gedenkplaat werd in 2001 al eens vervangen door een nieuw exemplaar. Op deze plaat werden onder het kopje 'GEALLIEERDE VLIEGTUIGBEMANNING' 37 namen van vliegeniers toegevoegd. Verder staat op de nieuwe plaat de naam J.C. Karres bij 'DE DOOR OORLOGSGEWELD OMGEKOMENEN'.

De Nederlandse slachtoffers zijn op de plaquette in zeven categorieën verdeeld.

De namen van de herdachte Nederlandse militairen luiden:
G. Bakker, G.J. Eilander en H. Wolf.

De namen van de herdachte verzetsstrijders luiden:
P. Arends, H. Bolks, A. Bols, J.L. Flapper, H.E. Gouwe, M. Grendelman, G. Griemink, K. Huibers, C.L. de Jong, A.J. Kerkdijk, J.F. Krosse, A. Kremer, H. de Lange, G. Luichies, G. Migchels, G.W. Nijboer, W. Oordt, G. Oosterveen, G.J. Ormel, H.J. Post, J.H. Prenger, N. Rakers, D.J. te Rietstap, G. Salomons, H.H. Scheffer, K. Schippers, H. Schuurman, J. Schut, W. Sebel, R. Seinen, W. van der Sluis, H.H. Kleine Staarman, A. Timmerman, J. Veldkamp en P.H. Wolfert.

De namen van de herdachte joodse slachtoffers luiden:
David Blein, Regina Blein-Hoogstraal, Hartog Simon Blein, Johanna Blein-Zilverberg, Regina Bertha Blein, Simon Blein, Gerta Blein-Gross, Lotte Blein, Lotte Blein-Stein, Asser Bromet, Marcus Bromet, Meijer Bromet, Philip Bromet, Rudolf Emanuel de Bruin, Rosalchen de Bruin-Salomonson, Alex Sallie de Bruin, Emanuel de Bruin, Lion Emanuel de Bruin, Rosetta de Bruin, Isak Frank, Andries Frank, Frederika Frank-Levie, Aron Karel Frank, Zina van Gelderen, Helene Kösters, Mozes Leman, Ottilia Leman-Levie, Liepman Leman, Mathilde Leman, Sientje Leman, Karl Michelsohn, Mathilda Michelsohn-Blein, Ilse Michelsohn, Friedrich Salomonson, Esther Salomonson-Philips, Hanni Bertel Salomonson en Lion Salomonson.

De namen van de door oorlogsgeweld omgekomen herdachte medeburgers luiden:
G. Boers, H. Dijkstra, G.J. Hekman, E.H. van der Elst, J.C. Karres, J.J.P. de Lange, D.J. Plaggenmarsch, A.H. Ravenshorst en M.D. van der Wal.

De namen van de herdachte 'anderszins omgekomenen' luiden:
J.C.H. Fleer sr., J.C.H. Fleer jr., A.H. Flierman, H.J. Meijer, B.H. Plas, J. Schonewille, A. Sportel en H. Visser.

De namen van de herdachte medeburgers die niet uit Duitsland terugkeerden luiden:
H.L.J. Biermans, J. van Faassen, H. Habers, A.J. Hofsteede, D.J. Huiskes, L. Smit en H. Zwiep.

De namen van de herdachte geallieerde vliegers luiden:
R.I.H. Aird, R.A. Blomberg, W.T. Brunson, E.T. Cooper, R. Cordingley, W.R. Davies, J.V. Del Torto, D.P. Drummond, I. Duncan, P.W. Dunn, J. Forbes, J. Forman, R. Goulding, J. Gunning, K.H. Grenfell, D. Hanlon, E.A. Hansen, C. Holland, W.J. Howes, E. Jackson, R.H. Jordan, G.E. Lewis, E.F. Lloyd, R.E. Mc Cormick, S.F.S. Mc Cullagh, D. Morrison, F.G. Peebles, R.L. Potter, B. Ramsden, G.W. Rhodes, J.J. Scheppard, G. Slater, H. Smith, J.E. Sumpton, L.R. Watts, S.G. Webb en R.S. Williams.

De namen van de herdachte medeburgers die in voormalig Nederlands-Indië omkwamen luiden:
J.H. van den Berg, H. Bosch, G. Brand, J.H. Herbers, E.H. Meijertink en A. Stroeve.

Oprichting
Nadat besloten was om de carillontoren waaraan de plaquette bevestigd was te slopen ten behoeve van een nieuw gemeentehuis, zocht de gemeente Hardenberg een oplossing voor het oorlogsmonument. De keuze viel op een nieuw monument, waaraan de plaquette werd toegevoegd. Het gemeentebestuur en het 4-mei Comité gaven gezamenlijk opdracht aan de kunstenaar Kees Verkade om een nieuw oorlogsmonument te ontwerpen.

Onthulling
Het monument werd onthuld in het bijzijn van de kunstenaar en zijn vrouw Ludmila, de burgemeester en de Overijsselse commissaris van de Koningin Geert Jansen.

Info

Vorm en materiaal
Het monument 'Verlies, verdriet, verzet en vrijheid' in Hardenberg (gemeente Hardenberg) Het herdenkingsmonument 'Verlies, Verdriet, Verzet en Vrijheid' te Hardenberg bestaat uit een bronzen beeldengroep op een zuil van grijs natuursteen. De beeldengroep verbeeldt vier personen. Op de sokkel is een bronzen plaquette bevestigd die eerder bevestigd was aan de carillontoren bij het vorige gemeentehuis. De kunstenaar maakte tevens twaalf miniaturen die werden uitgedeeld aan basisscholen in Hardenberg.

Voor de beeldengroep is een plaquette geplaatst waarop de namen van de 142 oorlogsslachtoffers uit Hardenberg zijn opgenomen en die voorheen op de carillontoren bevestigd was.

Tekst
De tekst op de plaquette luidt:

'10 MEI 1945 HARDENBERG 5 MEI 1945
OPDAT WIJ NIET VERGETEN.'

Symboliek
De vier figuren staan symbool voor de Tweede Wereldoorlog, waarin men verlies, verdriet, verzet en vrijheid kan ervaren.

Wijziging
Het monument heeft verschillende vormen gehad. Oorspronkelijk bevond de plaquette zich op de carillontoren. Het standbeeld stond vanaf 2010 in het gras met de plaquette er plat voor. Nadien is het standbeeld op een zuil van natuursteen geplaatst en is de plaquette hieraan bevestigd.

Digitaal Joods Monument
De joodse oorlogsslachtoffers die op dit gedenkteken vermeld staan, zijn tevens opgenomen in het 'Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland'. Hierin vindt u meer informatie over deze personen met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.

Onder het kopje 'Geschiedenis' op deze pagina kunt u op een persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.

Overige info

Bronnen

• Gemeente Hardenberg;
• De Pers;
• Sallander;
• Sta een ogenblik stil... Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
• Joodse oorlogsmonumenten in de provincie Overijssel van H. Hamburger en J.C Regtien, met medewerking van Fr. van Echten (Bedum, Uitgeverij Profiel, 2002). ISBN 90 5294 294 8.