Hoensbroek, monument voor S.H. Toussaint
Geschiedenis
Het monument voor S.H. Toussaint in Hoensbroek (gemeente Heerlen) is opgericht ter nagedachtenis aan de mijnwerker die wegens zijn betrokkenheid bij de mijnstaking in 1943 in Bergen werd gefusilleerd.
In 1943 werd door 'Wehrmachtsbefehlshaber' generaal F. Christiansen aangekondigd dat 300.000 Nederlandse militairen alsnog in krijgsgevangenschap zouden worden afgevoerd. Als protest tegen deze maatregel brak spontaan overal in Nederland de April-Meistaking uit. Nog voordat de officiële bekendmaking in de avondbladen van donderdag 29 april 1943 verscheen, werd dit nieuws met hoge snelheid verspreid door heel Nederland. Diezelfde middag besloten verschillende personen van particuliere- en overheidsbedrijven en instellingen in Twente te gaan staken. Ook in de Limburgse mijnstreek werd het in de loop van die middag onrustig. De bezetter dreigde de mijnwerkers, die tot nog toe van de verplichte tewerkstelling in Duitsland (de zgn. 'Arbeitseinsatz') waren vrijgesteld, toch voor deze werkzaamheden op te roepen.
Omdat de staking steeds omvangrijker werd, werden in de Limburgse mijnbedrijven enkele honderden functionarissen opgepakt. Vervolgens werd met goedkeuring van dr. Seyss-Inquart het 'Polizei-Standgericht' ingevoerd. In de nacht van 1 op 2 mei 1943 werden in Maastricht de eerste doodvonnissen uitgesproken. Het betrof de mijnwerkers Servaas Toussaint (Amstenrade), Meindert Tempelaars (Heerlen) en Reinier Savelsberg (Heerlen). Als aanklager fungeerde het hoofd van de Sicherheitspolizei Ströbl. Vervolgens werden de drie mijnwerkers op de Hamertse Heide bij Bergen gefusilleerd. Nadat hun massagraf is ontdekt, werden de gefusilleerde mijnwerkers alsnog plechtig begraven op 6 juli 1946. Toussaint kreeg zijn laatste rustplaats op het kerkhof te Hoensbroek.
Info
Vorm en materiaal
Het monument voor S.H. Toussaint in Hoensbroek (gemeente Heerlen) bestaat uit een hoge gedenksteen met kruis en een kleinere gedenksteen met plaquette. Het gedenkteken is geplaatst bij het graf van de gefusilleerde mijnwerker Servaas Toussaint en wordt omgeven door een hekwerk met op de voorzijde het embleem van de mijnwerkers (een hamer en hakbijl).
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
'IN MEMORIAM
S.H. TOUSSAINT
GEB. 22.12.1914
IN DIENST VAN DE STAATSMIJN EMMA
DOOR DE BEZETTER DOODGESCHOTEN
2 MEI 1943
IN ONZE STRIJD OM DE VRIJHEID
R.I.P.'
Overige info
Locatie
Het monument bevindt zich op de begraafplaats St. Jan te Hoensbroek (gemeente Heerlen).
Bron
Stadsarchief Heerlen.
Voor meer informatie
Oorlogsmonumenten in Heerlen en Hoensbroek van J. Krüll, gepubliceerd in: Het Land van Herle (1994), pag. 115-119.