Middelburg, 'Een Gestolde Herinnering'

Geschiedenis

Het monument 'Een Gestolde Herinnering' herinnert de inwoners van Middelburg aan het bombardement van 17 mei 1940, waarbij het centrum van de stad werd verwoest.

Na het Duitse bombardement op Rotterdam (14 mei 1940) gaf Nederland zich over, met uitzondering van Zeeland. Deze provincie moest doorvechten op last van de naar Engeland uitgeweken Nederlandse regering. De Commandant van Zeeland was schout bij nacht H.J. van der Stad, wiens hoofdkwartier in Middelburg was gevestigd. Men hoopte met de hulp van Franse troepen nog stand te kunnen houden in Zuidwest-Nederland. De Franse soldaten trokken via België naar Zuid-Beveland, waar ze gezamenlijk met de aldaar gelegerde soldaten en restanten van het Nederlandse leger (de Peeldivisie) stand probeerden te houden. Maar de Zanddijkstelling bij het Kanaal door Zuid-Beveland kon niet behouden blijven. Ook de verdediging van de Sloedam hield geen stand.
 
Op 17 mei 1940 werd Middelburg beschoten in de strijd tussen de Duitse bezetter en de Franse strijdkrachten. De beschietingen leidden tot de verwoesting van het centrum. Doordat de bevolking tijdig de stad had verlaten, waren er 'slechts' 22 mensenlevens te betreuren. De materiële schade was enorm. Meer dan 600 winkels en woningen waren vernield en de binnenstad was in een rokende puinhoop veranderd. 

N.B: er bestaat discussie over de vraag wie verantwoordelijk was voor het bombardement op Middelburg.

Oprichting
De oprichting van het gedenkteken was een initiatief van de 'Stichting Monumenten Walcheren 40-45'. Deze stichting slaagde erin om ter gelegenheid van de herdenkingen in 1990 (50 jaar uitbreken Tweede Wereldoorlog en 45 jaar bevrijding) de vreselijke gebeurtenissen op Walcheren blijvend in herinnering te brengen door de oprichting van vijf monumentale kunstwerken (in Vlissingen, Ritthem, Westkapelle, Veere en Middelburg).

Onthulling
Het monument is onthuld op 17 mei 1990 door Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Juliana, precies vijftig jaar nadat Middelburg werd gebombardeerd.

Info

Vorm en materiaal
Het monument 'Een Gestolde Herinnering' in Middelburg is een zwartgranieten zuil, geplaatst op een voetstuk dat aan de achterzijde door een halfronde bronzen vorm wordt omsloten. Op het voetstuk is een plaquette aangebracht. Het gedenkteken is 4 meter hoog.

Tekst
De tekst op de plaat luidt:

Symboliek
In de publicatie Van obelisk tot oorlogsgraf - Kleine monumenten en ornamenten in Zeeland wordt het monument als volgt omschreven: 'Het geheel maakt een dreigende indruk, waarbij als eerste associatie aan een bom kan worden gedacht en waarbij het bronzen gedeelte symbool zou kunnen staan voor het water. Zo markeert het beeld het begin van de oorlog voor Middelburg en Walcheren: het vuur (veroorzaakt door bommen en granaten) in 1940 en het water (de inundatie ten gevolge van de bombardementen op de dijken) in 1944.'

Kunstenaar Sigurdur Gudmundsson omschreef zijn ontwerp als volgt:

'HERINNERING
MIJN WERK IS NIET EEN WEERGAVE VAN
EEN GEBEURTENIS DIE IK ERVAREN HEB.

ZOVEEL HEB IK NIET MEEGEMAAKT.

MIJN WERK IS NIET EEN BEELDENDE VERTALING
VAN DOOR MIJ VERGAARDE KENNIS.

ZOVEEL WEET IK NIET.

MIJN WERK IS EEN PERSOONLIJKE HERINNERING
AAN IETS WAT IK NIET HEB MEEGEMAAKT.

MIJN WERK WIL EEN GESTOLDE HERINNERING ZIJN
WAARIN DE GEBEURTENISSEN ZICHZELF KUNNEN
HERINNEREN.'

Overige info

Locatie
Het monument is geplaatst aan het einde van de Nieuwe Burg te Middelburg.

Bronnen

• Van obelisk tot oorlogsgraf - Kleine monumenten en ornamenten in Zeeland, deel 2 van Jan J.B. Kuipers en Peter Sijnke (Provincie Zeeland, oktober 2002). ISBN: 90-71565-70-x;
• Sta een ogenblik stil... Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
• Zeeuwseankers.nl;
• Middelburg 17 mei 1940. Het vergeten bombardement van Peter Sijnke (red.) (Den Vries/ de Ruiter 2014)
• Ton Goossens, '‘Foute’ informatie op Middelburgse monumenten' in: Nehalennia Bulletin van de Werkgroep CultuurHistorie van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen (WCH) en de Zeeuwse Dialect Vereniging, afl. 187, voorjaar 2015;

• Tobias van Gent en Peter Sijnke, 'Bommen en granaten. Het vergeten bombardement opnieuw belicht' in: De Wete gedaan aan de leden van de Heemkundige Kring Walcheren, 44e jrg. nr. 2 (april 2015).