Rhenen, het kruis op de berg

Geschiedenis

Het kruis op de berg te Rhenen is opgericht ter nagedachtenis aan zes Nederlanders die hier op 20 november 1944 door de bezetter zijn gefusilleerd. Hun dood was een represaillemaatregel na een vuurgevecht tussen verzetsmensen uit Rhenen en een Duitse onderofficier uit Veenendaal. Toen de daders niet gevonden werden, werd besloten om zes ‘Todeskandidaten’ te laten boeten als afschrikwekkend voorbeeld. Drie van hen kwamen uit de gevangenis aan de Weteringsschans in Amsterdam en drie uit de gevangenis aan het Wolvenplein in Utrecht. De zes werden gefusilleerd tussen 16.00 en 17.00 en moesten blijven liggen tot de volgende morgen. Daarna zijn zij tijdelijk begraven in Veenendaal.

Het eerste kruis op de berg was van hout en werd in 1948 in gebruik genomen. Daarna volgde nog twee stenen exemplaren. Het huidige kruis lijkt erg op het oorspronkelijke houten kruis. Bij de zeventigjarige herdenking van de fusillade in 2014 werd een vernieuwd en verduurzaamd monument in gebruik genomen. Bijzonder was daarbij dat een meisje op die plek voorlas uit de Bijbel, die slachtoffer ds. Ader toen in zijn binnenzak droeg.  

De namen van de zes slachtoffers luiden:
ds. Bastiaan Jan Ader, Pieter Julius ter Beek, Victor Alexandre Guillaume van den Bergh, Thomas Jan Lambrechtsen van Ritthem, Philip de Leeuw en Jan Johannes van der Munnik.

De gemeente Rhenen is verantwoordelijk voor het onderhoud van het gedenkteken. De eigenaars zijn echter de familie Van Asch van Wijck van het landgoed Prattenburg.

Info

Vorm en materiaal
Het kruis op de berg te Rhenen is een natuurstenen kruis, geplaatst op een voetstuk. Voor het herdenkingskruis ligt een wit natuurstenen gedenkplaat. Naast het monument is een informatiezuil geplaatst.

Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:

'OP 20 NOV. 1944 LIETEN HIER HUN LEVEN VOOR VRIJHEID EN RECHT.  
DS. B.J. ADER
P.J. TER BEEK
V.A.G. V.D. BERGH
TH.J. LAMBRECHTSEN V. RITTHEM
PH. DE LEEUW
J.J. V.D. MUNNIK.'

Wijzingen
Het monument is in 2014 vernieuwd. Hierbij is zowel het kruis als de gedenkplaat vervangen.

De tekst op de oorspronkelijke gedenkplaat luidde:

'20 NOV. 1944 LIETEN HIER TERPLAATSE
HUN LEVEN VOOR HET VADERLAND.

DS. B-J-ADER
P-J-TER BEEK
V-A-G-V-D-BERGH
TH-J-LAMBRECHTS EN V-RITTHEM
P-H-DE-LEEUW
J-J-V-D-MUNNIK.'

Overige info

Locatie
Het kruis op de berg is geplaatst in het Schupse Bos aan de Veenendaalse Straatweg, bij de afslag met de oude Veensegrindweg te Rhenen.

Bronnen

• F. Terwisscha uit Veenendaal;
• C.D. van den Heuvel uit Veenendaal;
• Website 'Het kruis op de berg'.