's-Hertogenbosch, 'Joods Scholierenmonument'
Artiest:Marijke Theunissen
Geschiedenis
Het 'Joods Scholieren Monument' in 's-Hertogenbosch is opgericht ter nagedachtenis aan de leerlingen en docenten van de joodse lagere school en het Joodsch Lyceum die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn gedeporteerd en in concentratiekampen zijn omgebracht.
Op 16 augustus 1941 verordonneerde de bezetter dat alle scholen in Nederland een lijst moesten overleggen met de namen van de joodse leerlingen. De ouders kregen vervolgens te horen dat hun kinderen in het nieuwe schooljaar niet meer welkom waren.
Opvallend was de situatie op het Sint-Janslyceum. Op 11 september 1941 schreef rector J. Bauwens aan de secretaris van OMO in Tilburg: 'Hierbij deel ik U mede, dat geen Joodsche leerlingen voor het Sint-Janslyceum zijn ingeschreven of ingeschreven geweest,' terwijl volgens de gegevens op het Departement van Onderwijs in 's-Gravenhage op het lyceum vier joodse leerlingen zouden moeten zitten.
In Nederland is weinig verzet geweest tegen de verwijdering van joodse leerlingen. In het hele land werden negen joodse lycea voor voortgezet onderwijs opgericht. Op het Joodsch Lyceum in 's-Hertogenbosch werden alle kinderen uit de omgeving (Bommelerwaard, Eindhoven, Tilburg, Breda en Oss) ondergebracht. De school heeft slechts een paar maanden gefunctioneerd. In januari en februari van 1942 werden er 'wegens kolenschaarste' en de voortdurende kou geen lessen meer gegeven. In april 1943 zijn alle leerlingen en leerkrachten in Nederlandse kampen opgesloten, gedeporteerd of ondergedoken. Hierdoor hield de school formeel op te bestaan.
Oprichting
De oprichting van het gedenkteken was een initiatief van Marijke Bus.
Onthulling
Het monument is onthuld op 28 april 1995, in het bijzijn van een aantal oud-leerlingen van het Joodsch Lyceum.
Info
Vorm en materiaal
Het 'Joods Scholieren Monument' in 's-Hertogenbosch is een beeld van drie, dicht opeengedrongen kinderen met hun schooltas. Het beeld is geplaatst op een natuurstenen voetstuk. Het geheel is geplaatst op een in Jaumont en Petit Granit uitgevoerde tegelvloer in de vorm van een davidster. Op elke hoek van de ster is een driehoekig zitvlak van massief Jaumont aangebracht. Het voetstuk is 1 meter hoog. De zitvlakken zijn 35 centimeter hoog.
Tekst
De tekst op het voetstuk luidt:
'HET GEDROOMD LEVEN
ABRUPT VOORBIJ.'
Overige info
Locatie
Het monument is geplaatst in de Casinotuin te 's-Hertogenbosch, tegenover het gebouw waar het Joodsch Lyceum gevestigd was.
Bronnen
- Gemeente 's-Hertogenbosch;
- Brabants Dagblad van 28 april 1995;
- Een monumentaal oorlogsverhaal - De Meierij tussen 1939 en 1945 in ruim 100 gedenktekens van Frans van Gaal, Jacques van Eekelen en Ruud Vermeer ('s-Hertogenbosch, Adr. Heinen Uitgevers, 2003). ISBN 90 7070 6539;
- www.jhm.nl