Spijkenisse, oorlogsmonument

Geschiedenis

Het oorlogsmonument in Spijkenisse (gemeente Nissewaard) is opgericht ter nagedachtenis aan 31 medeburgers die in de Tweede Wereldoorlog of tijdens de politionele acties in voormalig Nederlands-Indië zijn omgekomen.

De namen van de 27 medeburgers die zijn omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog luiden:

Michaël C. Anderson, piloot † 10 mei 1940 Hoogvliet; Jan P. van den Berg, 27 jaar † 11 april 1945 Spijkenisse; Maarten A. Berwers, 43 jaar † 22 dec. 1942 Heenvliet; Arie A. Diederik, sergeant † 12 mei 1940 Spijkenisse; Dirk Groeneveld, 25 jaar † 13 maart 1945 Neuengamme, Duitsland; Jan J. Groenenberg, 22 jaar † 10 mei 1940 Katwijk aan de Maas; Herbert C.W. Hawkins, vlieger † 10 mei 1940 Hoogvliet; Jan Hoogstad, 64 jaar † 18 dec. 1944 In Spui bij Hekelingen; Huibrecht Hordijk, 56 jaar † 3 maart 1945 Hekelingen; Wouter Hordijk, 13 jaar † 4 maart 1943 Brielle; Krijn Kinderman, 34 jaar † 4 nov. 1944 Berlijn-Tempelhof; Bastiaan J. Kweekel, 21 jaar † 10 mei 1940 Dordrecht; Charles B. Levie, 15 jaar † 31 maart 1943 Midden-Europa;

Elly M. Levie, 10 jaar † 5 nov. 1942 Auschwitz, Polen; Salomon Levie, 50 jaar † 31 maart 1943 Midden-Europa; Mina Levie-Monas, 56 jaar † 5 nov. 1942 Auschwitz, Polen; Cornelis J. Mol, 58 jaar † 12 maart 1944 Vught; Pieter E. Mol, 32 jaar † 22 april 1945 Bevern, Duitsland; Ysbrand Peemen, 28 jaar † 13 mei 1940 Willemstad; Fransiscus H.C. Pleisch, 5 jaar † 19 juni 1944 Indische Oceaan; Evert de Reus, 22 jaar † 17 april 1945 Berlijn-Friedrichsfelde; Anton G. Romeijn, sold. 20 jaar † 12 mei 1940 Hellevoetsluis; Dirk Saarloos, 36 jaar † 23 aug. 1940 Rotterdam; Willem Stout, 31 jaar † 22 nov. 1943 Berlijn-Lichtenberg; Bastiaan Verheij; 13 jaar † 4 maart 1943 Brielle; Leendert Vermeulen, 33 jaar † 10 mei 1940 's-Gravezande en Adriana de Vries, 78 jaar † 5 nov. 1942 Auschwitz, Polen.

De namen van de vier medeburgers die zijn omgekomen in het voormalige Nederlands-Indië luiden:

Jan L. Emmerzaal, 23 jaar † 16 sept. 1947 Modjokerto; Jan Herweijer, 20 jaar † 26 april 1950 Tjigombong; Leendert v. Kranenburg, 23 jaar † 22 dec. 1948 Soerabaja en Gerrit Paskamp, 20 jaar † 22 aug. 1947 Pandji.

Onthulling
Het monument is onthuld op 31 augustus 1953 door mevrouw H. Bliek-Salm (echtgenote van burgemeester Bliek). Het vernieuwde monument is tijdens een korte officiële plechtigheid op 22 april 2000 door burgemeester J. Broekhuis onthuld. Aanleiding voor vernieuwing was het verzoek van de Vereniging Oud Militairen Indiëgangers om medewerking te verlenen aan het oprichten van een gedenkteken ter nagedachtenis aan de omgekomen Indiëgangers.

Info

Vorm en materiaal
Het oorlogsmonument in Spijkenisse (gemeente Nissewaard) is een driehoekige pilaar van Franse kalksteen uit Vaurion. De pilaar is geplaatst op een pleintje. De voetplaat van fijngeprikte Comblanchien is cirkelvormig en als windroos bewerkt. In het centrum van deze windroos verrijst de pilaar op ronde sokkel. De kalkstenen sokkel is bekroond met een in steen gehouwen lauwerkrans, waaromheen een lint is gevlochten. Deze krans omsluit de voet van de pilaar. De windroos en de randstukken zijn uitgevoerd in fijngeprikte hardsteen. De vlakken tussen de ribben van de pilaar zijn concaaf bewerkt, zodat een speelse schaduwwerking bij de wisselende zonnestand op deze vlakken ontstaat. Elk vlak is voorzien van een gepolychromeerd wapen, te weten: het gemeentewapen, het rijkswapen en het wapen van Batavia. De pilaar wordt bekroond door een plaat met randschrift. Deze plaat heeft de vorm van een omgekeerde, afgeknotte kegel. Hierop is een roestvrijstalen schaal gemonteerd, die een brander bevat, zodat in deze schaal een vlam ontstoken kan worden.

Tekst
De tekst op de pilaar luidt:

'GEDENK HEN DIE VIELEN
1940-1945
IN DEZE PLAATS
IN ONS LAND
IN INDONESIË'.

Naast de pilaar zijn twee roestvrijstalen zuiltjes geplaatst, waarop de namen zijn aangebracht van slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog en van medeburgers die in het voormalige Nederlands-Indië zijn gesneuveld.

Symboliek
Wanneer op herdenkingsdagen een vlam wordt ontstoken, staat deze symbool voor 'het louterend vuur der bevrijding'. De voetplaat is als windroos bewerkt om aan te duiden dat de slachtoffers 'dichtbij of ver van huis hun leven lieten'. De lauwerkrans is een teken van rouw.

Wijzigingen
In april 2000 is het monument aangepast: het pleintje is heringericht; de bronzen schaal is vervangen door de roestvrijstalen schaal en de twee zuiltjes zijn aan het monument toegevoegd.

Overige info

Bronnen

• Gemeente Spijkenisse;
• Spijkenisse in Oorlogstijd, samengesteld door Jan de Baan (Sijthoff Handelsdrukkerijen Brielle, 1990);
• Monumenten/gedenktekens in de provincie Zuid-Holland voor overleden militairen in het voormalig Nederlands-Indië en Nieuw Guinea in de periode 1945-1962, uitgegeven door de Verenigingen Oud Militairen Indië- en Nieuw-Guineagangers Zuid-Holland Noord en Zuid-Holland Zuid.