Surhuisterveen, herdenkingsplaquette
Artiest:Steenhouwerij Klaas de Vries
Geschiedenis
De herdenkingsplaquette te Surhuisterveen (gemeente Achtkarspelen) is opgericht ter nagedachtenis aan drie medeburgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.
De namen van de drie slachtoffers luiden:
Frans Dalstra, Sietze Gjaltema en Taeke Schuilenga.
Frans Dalstra werd geboren op 13 april 1902 te Surhuisterveen. Voor 1940 was de grondwerker actief lid van de communistische partij. Tijdens de Tweede Wereldoorlog weigerde hij voor de bezetter op het Leeuwarder vliegveld te gaan werken en dook onder. Zijn verzetsactiviteiten bestonden hoofdzakelijk uit het verspreiden van de illegale bladen Het Noorderlicht en De Waarheid. Samen met kapper Piet Keverkamp uit Houtigehage was hij verantwoordelijk voor een tamelijk groot verspreidingsgebied. Dalstra werd als gevolg van verraad gearresteerd toen hij op 22 januari 1941 zijn ouders bezocht. Hij werd naar het Huis van Bewaring in Groningen vervoerd. Via kamp Amersfoort werd hij in juli 1941 naar het concentratiekamp Buchenwald gedeporteerd. Op 15 juli 1942 stierf de 40-jarige Dalstra in de steengroeven van Gross-Rosen.
Sietze Gjaltema werd geboren op 25 mei 1920 in Surhuisterveen. Hij was werkzaam in de landbouw. In september 1944 ontmoette hij Jan Gjaltema uit Opende (Groningen). De twee mannen waren echter geen familie van elkaar. Jan vroeg of Sietze met hem mee wilde gaan naar Tolbert, waar hij geld ging halen bij iemand met wie hij een handeltje had gedaan. De koper bleek een NSB'er te zijn, die weigerde te betalen. Toen de mannen het huis van de NSB'er verlieten, heeft Jan enkele kledingstukken van de kapstok meegenomen als 'aanbetaling' voor zijn verkochte goederen. Vervolgens heeft de NSB'er de Landwacht gebeld, die de Gjaltema's onderweg opwachtte. Terwijl Jan vluchtte, schoot hij op zijn belagers. De Landwachters zetten de achtervolging in, maar konden hem niet meer te pakken krijgen. Sietze werd meegenomen naar de marechausseekazerne in Marum (Groningen). Via het Scholtenhuis in Groningen werd hij naar het kamp Westerbork in Drenthe getransporteerd. Hier werd hij op 12 oktober 1944 met 17 andere gevangenen gefusilleerd. Zijn stoffelijk overschot werd gecremeerd en de urn werd bijgezet op de Algemene begraafplaats Esserveld in Groningen.
Taeke Schuilenga werd geboren op 29 oktober 1878 te Surhuisterveen. Hij was mede-oprichter van de Spaar- en Voorschotbank en directeur van de plaatselijke beschuitfabriek. Op 4 november 1943 werd hij door de bezetter bij Oosterwolde gefusilleerd. Hij ligt begraven op de Algemene begraafplaats in Surhuisterveen.
Info
Vorm en materiaal
De herdenkingsplaquette te Surhuisterveen (gemeente Achtkarspelen) is uitgevoerd in zwart marmer. De gedenkplaat is ingemetseld in de toren.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
'TER NAGEDACHTENIS
AAN ONZE PLAATSELIJKE
GEVALLENEN IN DEN OORLOG
1940 - 1945
TAEKE SCHUILENGA
FRANS DALSTRA
SIETZE GJALTEMA.'
Overige info
Locatie
De gedenkplaat is ingemetseld in de toren aan het Torenplein te Surhuisterveen (gemeente Achtkarspelen).
Bronnen
- Verzetsmuseum Friesland: www.verzetsmuseum.nl;
- Tekens aan de weg - Tekens aan de wand, C. Reitsma (Leeuwarden, 1980). ISBN 9033020009.