Winschoten, 'Monument voor de Belgische Special Air Service'

Geschiedenis

Het 'Monument voor de Belgische Special Air Service' herinnert de inwoners van Winschoten (gemeente Oldambt) aan dit Belgische regiment, dat onder leiding van kolonel Blondeel een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de bevrijding van Winschoten op 15 april 1945.

Begin april 1945 naderden de geallieerden in hoog tempo de provincie Groningen. De bevrijding van de provincie voltrok zich in drie regio's: de grensstreek tussen Musselkanaal en de Dollard, de stad Groningen en het 'bruggenhoofd Delfzijl'. Een verkenningseenheid van de Eerste Poolse Pantserdivisie, onder leiding van generaal S.W. Maczek, overschreed op 11 april bij Musselkanaal de provinciegrens. Na de bevrijding van Stadskanaal, Onstwedde en Tange-Alteveer rukte de Poolse voorhoede verder noordwaarts op. In de ochtend van 13 april bereikten ze Wedde en Blijham. Onder Duits mitrailleurvuur stormden twee lichte tanks schietend door Blijham in de richting van Winschoten. Maar bij de Winschoter Hoogebrug (over de Pekel A) werden de tanks onder vuur genomen door Duits veldgeschut. De tanks maakten rechtsomkeert.

Een meisje dat bij de brug woonde, herinnerde zich: 'We overleggen, wat ons te doen staat en besluiten om het huis te verlaten en in het veld dekking te zoeken. Vader had altijd gezegd: 'Als er iets gebeurt dan moeten we weg in de richting Winschoterzijl.' Mijn 15-jarige zusje Martha neemt de fotoboeken onder de arm en rent spontaan met de hond de weg over, maar juist in de tegenovergestelde richting, waarover vader altijd gesproken heeft. Wij nemen de kruiwagen, die gevuld met noodvoorzieningen al langer klaar stond en volgen haar. Samen met ons gaan ook de buren Drent en de weduwe Kunst met haar pleegdochter. We vinden een schuilplaats achter de in het veld staande schaapskooi en nemen plaats in de slootwal achter de dam daar. Tegen enen voegt het oudere echtpaar Pathuis zich ook nog bij ons. Het wordt nu met elf personen wel heel erg vol en daardoor kunnen Martha en ik niet meer goed achter de dam en binnen de slootwal dekking vinden.'

Na het treffen bij de Hoogebrug voerden beide partijen versterkingen aan. Een luchtaanval op 14 april die gevolgd werd door een snelle actie van Belgische Special Air Service, leverde geen resultaat op. De brug kon niet worden veroverd. Toch werd Winschoten die avond door de bezetter verlaten, terwijl ze bij de Hoogebrug landmijnen had achtergelaten. De volgende dag trokken de Belgische troepen toch over de brug Winschoten binnentrekken en vanuit Oude Pekela en Heiligerlee naderden de Polen. De bevrijding van Winschoten voltrok zich op 15 april zonder verdere strijd.

Onthulling
Het monument is in 2000 onthuld door de Belgische SAS-veteraan Jaak Daemen en de organisator van het evenement, Henk Strating. Op 13 april 2000 zijn de straatnaamborden onthuld door de SAS-oorlogsveteraan Charles Vijt en burgemeester mevrouw J.G. Vlietstra. Bij deze plechtigheid waren 24 collega's van Charles Vijt en Jaak Daemen aanwezig. De heer Jaak Daemen stond onder het commando van kolonel Blondeel bij de bevrijding van Winschoten.

Info

Vorm en materiaal
Het 'Monument voor de Belgische Special Air Service' in Winschoten (gemeente Oldambt) is een gedenksteen, vervaardigd uit Belgische kasseien en Groninger baksteen. In het gedenkteken is het wapenschild van de Belgische SAS opgenomen, waarop een tekst is aangebracht. Op de rotonde waar het gedenkteken zich bevindt zijn de straatnaamborden voorzien van een begeleidende tekst.

Teksten
De tekst op het wapenschild luidt:

'BELGISCHE PARACHUTISTEN VAN DE SPECIAL AIR SERVICE'.

De tekst op de straatnaamborden luidt:

'BELGISCH REGIMENT SPECIAL AIR SERVICE PLEIN
DEZE EENHEID ONDER COMMANDO VAN KOL. BLONDEEL SPEELDE
EEN ZEER BELANGRIJKE ROL BIJ DE DOORBRAAK NAAR DE DOLLARD
EN DE BEVRIJDING VAN WINSCHOTEN OP 15 APRIL 1945'.

Overige info

Locatie
Het monument is geplaatst aan de rand van de rotonde Beertsterweg/Mr. D.U. Stikkerlaan te Winschoten (gemeente Oldambt), genaamd het Belgisch regiment Special Air Service plein.

Bronnen

• Gemeente Winschoten;
• De heer Marc Daemen;
• Sporen van strijd in de provincie Groningen van Franz Lenselink (Groningen, Commissie 'Sporen van strijd', i.o.v. het Gemeentelijk 5 Mei Comité Groningen, april 2000). In dit boekje staat een autoroute beschreven, die voert langs sporen van de strijd in april en mei 1945. De oplage bestaat uit 2.000 exemplaren.