Hendrik Terpstra

Van de vele Indische vrienden en collega’s had ik nog lang de stille hoop, dat Terpstra behoed zou zijn gebleven voor de verschrikking van het noodlot, want de beslissende tijding bleef heel lang uit. Op Maart van dit jaar kwam echter de droevige zekerheid, dat zijn lichaam, maar niet zijn geest, heeft moeten bukken voor de overweldiging. Terpstra overleed op 27 Juni 1945 als krijgsgevangene in het Malaya-kamp te Pakan Baroe, niet ver van de streek, waar hij zijn eerste schreden in Indië had gezet, inde volle kracht van zijn leven op 46 jaar. Ik herinner mij nog levendig de avond op Mangani, het moet in 1925 of ’26 zijn geweest, dat Terpstra mijn woning binnenkwam als jong beginneling in het vak, waaraan zijn hartwas verpand en waarvoor hij steeds een hartstochtelijke liefde heeft behouden. Frisch uit Holland, blozende .. van gezondheid, en zooals later bleek begenadigd met een ijzeren constitutie, was hij als van nature aangewezen voor de veldgeologie. De eerste indruk was terstond die vaneen groote rondborstigheid, en zooals mij later bleek werd deze karaktertrek gelouterd dooreen onbevangen, gevoelige natuur, die gekenmerkt was dooreen grooten zin voor humor. Maar Terpstra kwam uit voor zijtT meening, tegenover een ieder, nooit grof, maar wel eens zachtmoedig ironiseerend. Dit was soms taboe in hoogere sferen. Met superieure negatie liet hij de stormen over zich heen gaan. Terpstra heeft het zwaarste rimboewerk verricht, dat denkbaar is. In het Mokko Mokkosche op Sumatra, in maagdelijk oerwoud heeft hij met weinig personeel en werkkrachten, door zwoegen van zons op- tot zons ondergang, binnen korten tijd een terrein verkend waarvoor anderen een veelvoud van den tijd noodig zouden hebben gehad. Hij werkte economisch, en met onverstoorbare kalmte repareerde hij tevens in zijn rustpoogedcht hopel°°Ze verwarrin door olifanten aan zijn kampeerplaats en voetpaden aanTijdens zijn vacanties op Mangani, die hij niet ledig doorbracht maar gebruikte voor de uitwerking van zijn rapporten, was hij een gezellige makker inde club, op de traditio- neele feesten en op het tennisveld. Hij was een goede vriend. Over politiek kon hij zich warm maken. Ik herinner mij brieven, die aan zijn pen ontvloeiden toen het nationaal-socialisme ook in Indië zijn kop opstak, en die vol waren van spottenden hoon op de gedragingen vaneen zekeren bedrijsleider op een mijnbouw- onderneming in onze Overzeesche Gebiedsdeelen. Zijn dorst naar liteiatuur was onverzadigbaar. Hij was op de hoogte van alle nieuwe publicaties, die het vak betroffen. In dit opzicht had hij een zekere encyclopaedische kennis, die hem wel eens parten speelde bij het opmaken van zijn rapporten, die daardoor inboetten aan overzichtelijkheid, maar aan den anderen kant ook alle feiten vastlegden. Wanneer een korte karakteristiek waarde heeft, dan kan gezegd worden, dat de typische kaïaktertrek van Terpstra bestond inde felheid waarmede zijn geest voor de geologie heeft geleefd, en inde groote menschelijkheid, die zijn hart heeft gekenmerkt. Hij was een zeer bijzonder mensch. Hendrik Terpstra werd geboren in Enschede op 13 Juli 1899, waar hij de H.B.S. heeft gevolgd. In 1925 behaalde hij te Delft zijn diploma als mijningenieur. Zijn ouders heeft hij vroeg verloren, waardoor zijn zuster en hij erg op elkaar waren aangewezen. 42 Dr W. P. M. MALTA Zijn zuster schreef mij o.a. het volgende: „Als jongen van 13—14 jaar maakte hij reeds heele tochten in het mooie Twenthe en kwam dan altijd met een rugzak vol met steenen thuis. Hij ging dan wel naar Denekamp, naar den heer Bernink, nu Directeur van het museum Natura Docet. Zoo ziet wel, dat hij al jong den grond bestudeerde en zich erg aangetrokken voelde tot de geologie.” Dit was op mijn vraag of zij mij kon inlichten omtrent de drijfveeren, die tot de keuze van zijn beroep hebben geleid. Zij schrijft verder: „Mijn vader was onderwijzer en hield ook veel van buiten zwerven. Als kinderen gingen we met hem mee de natuur in. Dat zijn prachtige herinneringen.” Ook het trekken zat er dus al jong in. Toen hij de eerste keer met verlof ging reisde hij over Japan en de Ver. Staten, en toen hij eens naar Indië terug moest, ook weer niet volgens de usantieele route, maar over Moskou met de Transsiberische spoor. Hij repatrieerde ook eens door de lucht, in dien tijd nog niet zoo heel gewoon. Ik waande hem in Nieuw Guinea maar ontmoette hem als uit den hemel gevallen ineen Haagsch restaurant. Hij maakte alleen voor zijn genoegen op eigen kosten een geologische verkenningsreis naar eenige van de Mentawei-eilanden, omdat daar nog nooit een geoloog was geweest. Zijn beroep bracht hem het eerst naar Sumatra’s Westkust (Aequator-Salida-Mokko Mokko) in dienst der voormalige Mijnbouwmaatschappijen Aequator en Barisan. Daarna bracht hij eenige jaren door in Afrika (Liberia), om ten slotte weer naar Indië terug te keeren.Hij werkte toen op Nieuw Guinea, in Bantam en inde Lebongstreek. Hij was zelfs in Perzië. In verschillende publicaties heeft hij zijn ervaringen vastgelegd. Voor den prospector ligt een groote vreugde inde ontdekking vaneen waardevol object. Het is zijn doel. Maarde Natuur is hem niet steeds ter wille. In hoeverre is Terpstra in dit opzicht geslaagd? Ineen vertrouwelijk gesprek liet hij wel eens het een en ander uit. Met blijdschap gewaagde hij vaneen groote vondst in Liberia (ijzererts) en van een nieuw gangvoorkomen in Bantam. Inde omgeving van Mokko Mokko vond hij een merkwaardig voorkomen van gouderts. De prospectorsvreugde is hem dus niet ontgaan. De wereld is zijn tehuis geweest. De huiselijke haard heeft hij niet gekend, hij is ongetrouwd gebleven. Misschien heeft hij hierover wel eens in stilte gemijmerd. De keuze ging om groote dingen; huiselijk geluk of zijn beroep, zooals hij dit opvatte. Maar dit beroep heeft hem dan ook de groote bevrediging geschonken, die ieder mensch, ieder op eigen wijze, van noode heeft om zijn leven het leven waard te maken. In dit opzicht is Terpstra gelukkig geweest. Hierin moge een troost liggen voor zijn nabestaanden. Zijn vrienden houden hem in eere. Wassenaar, 28 April 1946. Sluiten