Hendricus Wilhelmus Antonius van Elewout

Er zijn niet veel foto’s meer over van Henk van Elewout. Maar nog wel die ene foto. Van een man met pretoogjes. Henk van Elewout (geboren in 1906) had lichtjes in zijn ogen.

Hij had een bakkerij in Voorburg en hij kwam uit een groot, katholiek, vaderlandslievend gezin. Alle gezinsleden deden wel iets in het verzet. Bijvoorbeeld illegale blaadjes rondbrengen in de kinderwagen met een baby als dekmantel. Henks broer Wim zat vanaf het begin van de oorlog tot over zijn oren in het verzet. Hij overleefde de oorlog niet. Op 3 april 1945 werd hij door de bezetter gefusilleerd.

Henk van Elewout bood als lid van de LO hulp aan onderduikers. Behalve dat hij spullen leverde hield hij in zijn eigen huis onderduikers verborgen. Ook regelde hij onderduikadressen elders in het land. Dat was in die dagen letterlijk levensgevaarlijk. De Duitsers keken niet op een mensenleven, overtuigd als zij er van waren dat zij zich alles konden permitteren omdat zij de macht hadden.

Van Henk is niet bekend, dat hij een leidinggevende rol speelde in het verzet. Zijn werk bestond uit het verrichten van hand- en spandiensten, waarmee onderduikers werden geholpen en waarmee de bezetter werd tegengewerkt. In lateregetuigenissen wordt hij omschreven als een harde werker. Maar ook als een man met humor. In zijn winkel verkocht hij tegeltjes met daarop de tekst ‘Doe als een visje in het water. Spartel rond, maar houd je snater.’ Het visje was oranje en het zwom in rood-wit-blauw gekleurd water. Het zag er allemaal tamelijk onschuldig uit, maar voor wie de hints begreep was dit een tegeltje met een boodschap. De opbrengsten gingen naar het werk van de ondergrondse.

Uiteindelijk werd Henk van Elewout verraden door een buurtgenoot. In Henk’s winkel had op 21 juni 1944 een vergadering plaatsgevonden van de verzetsploeg waartoe Henk behoorde. Uit veiligheidsoverwegingen gingen de deelnemers na afloop met tussenpozen naar huis, maar de Duitsers stonden klaar om hen allemaal te arresteren, ook Henk.

Er is ook nog een andere versie van de arrestatie van Henk. In haar dagboek schrijft Henks zus Anja dat Henk op die 21e juni was gearresteerd nadat hij melk was wezen halen. Hoe de Duitsers hem op de korrel zouden kunnen hebben gekregen, vermeldt Anja niet.

Welke versie ook de juiste is, Henk zat gevangen. Hij verbleef onder meer enige dagen in het Scheveningse Oranjehotel en kwam daarna in Kamp Vught terecht. Daar bleef hij tot Dolle Dinsdag (6 september 1944). Die dag bracht helaas niet de verwachte bevrijding, maar was eerder de start van nog heel veel ellende. Voor Henk van Elewout betekende het, dat hij in het concentratiekamp Oranienburg (Sachsenhausen), twintig kilometer ten noorden van Berlijn, terecht kwam. Daar kwam hij op 9 september 1944 aan. In de laatste maanden van de oorlog konden de Duitsers de geallieerden in militair opzicht steeds minder partij geven, maar hun moordzucht en hun onmenselijkheid werden niet minder. Het regime in Sachsenhausen was zwaar. Toen Henk op 6 februari 1945 naar Bergen Belsen (ten noorden van Hannover) werd overgebracht werd het nog zwaarder. Tijdens zijn werk in de keuken kreeg hij de inhoud van een kokend hete pan waterige soep over zich heen. Maar doktershulp kreeg hij niet en zo werd hij steeds zwakker. Toen de geallieerden het concentratiekamp bevrijdden leefde Henk nog, maar daags daarna, op 16 april 1945, zijn 39e verjaardag stierf hij als gevolg van zijn ontberingen van pure uitputting.

Voor de familie en dan vooral voor vader en moeder Van Elewout was dit een tijd van droefenis en onzekerheid. Nederland was bevrijd, maar hun zoon Wim had de oorlog niet overleefd en over Henk kreeg de familie pas in 1947 zekerheid. Sinds die tijd was moeder Van Elewout altijd in het zwart gekleed. En tot er zekerheid was over Henks dood werd er in het ouderlijk huis standaard een kamer voor hem vrij gehouden. Een kamer waar een rol beschuit klaarlag. Want misschien had Henk wel honger als hij thuis kwam.

Henk kwam nooit meer thuis. Zelfs zijn laatste rustplaats is onbekend. Maar zijn daden mogen niet vergeten worden. Want hij betaalde met zijn leven voor de vrijheid van zijn medemensen.