Willem Mantel

Willem Mantel werd geboren op 29 juni 1894 in Delft. Na de Hogere burgerschool (HBS) doorlopen te hebben, behaalde hij in 1921 het diploma van civiel ingenieur. Van 1921 tot 1922 was hij werkzaam bij de Nederlandse Spoorwegen in Utrecht.

In 1922 werd Willem Mantel aangesteld tot leraar in de wiskunde aan de Rijks Hogere Burgerschool in Assen, waar hij bleef tot 1934. In deze periode trouwde hij met Jantina G.B.E. Aukema. Zij kregen drie kinderen, een dochter en twee zoons.

In 1934 werd hij benoemd tot directeur van de Rijks Hogere Burgerschool en de Rijkskweekschool in Coevorden. Hij was een ferme directeur, streng doch rechtvaardig voor zijn leerlingen, en voor de docenten een directeur met wie het prettig samenwerken was.

In augustus 1939 werd Willem Mantel, zoals zo velen, gemobiliseerd. Als reserve kapitein van de Infanterie streed hij in de meidagen van 1940 tegen de Duitse invaller. Over deze periode is weinig bekend. Hij zelf heeft er nooit veel gesproken. Hij moet echter een zware tijd hebben gehad. Het viel zijn omgeving namelijk op dat hij in juni 1940, na uit Duitse krijgsgevangenschap te zijn vrijgelaten, een geheel ander mens geworden was. Nog tijdens de oorlog werd hij weer aangesteld als directeur van de school in Coevorden.

Vanwege zijn activiteiten als officier in de meidagen van 1940 werd hij in 1941 door de leiding van de verzetsgroep Orde Dienst gevraagd om toe te treden tot de O.D. Hij was betrokken bij het ontvangen en verbergen van gedropte wapens en andere goederen die de groep in staat moest stellen om handelend op te treden zodra de tijd daar rijp voor was. In september 1944 volgde toetreding in de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten(BS). Als districtscommandant was hij bij iedereen bekend en had hij een zware verantwoordelijkheid.

Op 9 januari 1945 om 8 uur ’s avonds werd Willem Mantel thuis door de Landwacht gearresteerd. Een van zijn ondercommandanten was tijdens verhoor doorgeslagen. Moedig heeft hij 24 uur alle mishandelingen doorstaan om zijn verzetskameraden de gelegenheid tot onderduiken te geven.

Hij zat aanvankelijk in de gevangenis in Hollandscheveld, later werd hij overgebracht naar de gevangenis in Assen. Daar zat hij gevangen toen een verzetsgroep in de nacht van 6 op 7 maart 1945 een “aanslag” pleegde op de Höherer SS-und Polizeiführer Hanns Albin Rauter. In de avond van 7 maart werden vanuit gevangenissen in Assen, Zwolle, Almelo, Colmschate, Doetinchem en Apeldoorn in totaal 117 mannen gehaald. De jongste was 17, de oudste 75 jaar. Al deze mannen, waaronder Willem Mantel, werden in de ochtend van 8 maart 1945 op de plaats waar nu het monument staat als represaille maatregel gefusilleerd.

Sluiten

Op zondag 7 januari 1945 begon in Zuidoost-Drenthe een klopjacht door de Landwacht van zogenoemde terroristen. De initiatiefnemer was burgemeester H.M.Verbeek, een fanatieke NSB-er, die in zijn vrije tijd met de Landwacht meeging om te helpen met arrestaties. De organisatie van de klopjacht was in handen van landwachter Smit, 32 jaar oud.

De ‘Nederlandsche Landwacht’ werd op 11 maart 1943 opgericht door het hoofd van de NSB, Mussert, als hulppolitiekorps op verzoek van de 'Höhere SS- und Polizeiführer Hanns Albin Rauter. De landwacht bestond uit eigen leden van de NSB ter bescherming van de, sinds begin 1943 toenemende, aanslagen op NSB'ers. Rauter beschouwde het korps ook als zijn eigen politiemacht, waarvan hij meer loyaliteit verwachtte dan van de Nederlandse politie. De Landwacht kreeg politiebevoegdheden, werd bewapend en bestond uit een beroepsdienst van ongeveer tweeduizend man met een hulpdienst van 8800 man die operationeel werd vanaf maart 1944.

Het aanzien van het korps was niet hoog omdat het een wijkplaats werd voor diegenen die ongeschikt waren voor de Waffen-SS. Vanaf eind 1944 maakte de Landwacht zich gehaat door assistentie aan de Duitsers in de strijd tegen het verzet, maar ook door bij controle van burgers hen van voedsel te beroven, met moeite verzamelt op hun barre tochten naar het platteland. Vooral in de noordoostelijke provincies oefende de Landwacht zware terreur uit. Hun bijnaam onder de Nederlandse bevolking was “Jan Hagel” omdat ze vaak gewapend waren met jacht geweren.

Bij de klopjacht die begon op 7 januari 1945 werden 36 personen gevangen genomen, waarvan 9 mannen uiteindelijk gefusilleerd zouden worden bij Woeste Hoeve. Landwachter Smit en zijn mannen begonnen met een inval bij een boer in Schoonebeek. Hierbij werden een aantal onderduikers gearresteerd waaronder Jan Veldwachter die hoofdonderwijzer en pelotonscommandant was van de plaatselijke verzetsgroep Ordedienst (OD). Al snel kwam de ploeg van Smits erachter dat Veldwachter in de Ordedienst een belangrijke positie had en dat hij contact had met o.a. Ir. Willem Mantel die vervolgens met een aantal anderen werd gearresteerd. Door marteling bij de verhoren ontstond er een domino-effect waarmee andere leden uit de verzetsgroep konden worden gearresteerd:

- Wilko Emmens

- Willem Frieling

- Hendrik Hadders

- Albert Jan en Bernard Hartemink

- Hendrik de Lange

- Otto Zomer

Deze verzetsmensen werden bij Woeste Hoeve gefusilleerd. Dat landwachter Smit na de oorlog slechts 20 jaar gevangenisstraf kreeg maakt deze geschiedenis des te treuriger.Willem Mantel

Hij werd geboren in Delft op 28 juni 1894. Hij was getrouwd en had drie kinderen. Willem was directeur van de Rijks-HBS en Rijkskweekschool in Coevorden. Tijdens de oorlog werd hij districtscommandant van de OD afdeling Coevorden en commandant van de verzetsgroep Zuidoost-Drenthe. Na zijn arrestatie werd hij opgesloten in het Huis van Bewaring in Assen. Op het moment van zijn executie was hij 50 jaar oud.

Hij ligt sinds 1979 begraven op het ereveld in Loenen.

Sluiten