Een potige kerel was hij. Groot. Sterk. Slim. Sympathiek. En voor de duvel niet bang. Nico Gitzwas op 18 april 1921 geboren in Paramaribo, waar zijn vader officier in het leger was. Hij was naar Nederland gekomen om een opleiding aan de Zeevaartschool te volgen. Eenmaal stuurman moest hij mee op een schip dat voor de Duitsers hout in Scandinavië haalde. Hij probeerde te vluchten, maar werd gepakt en kwam in het gevang in Scheveningen. Daar vluchtte hij opnieuw. Hij dook onder in Sinderen, een buurtschap van Varsseveld in de Achterhoek en kwam in het verzet terecht. Op 16 februari 1944, nog geen 23 jaar oud, werd hij doodgeschoten toen de Duitsers een inval deden bij zijn verzetsgroep.

Het meeste dat we weten over Nico Gitz, stamt uit een artikel in het blad Wischpost uit 1995. Dat artikel vertelt over het verzet in de Achterhoek aan de hand van een gesprek met de inmiddels overleden Gerhard Duitshof. In de oorlog was Duitshof een puber. In zijn ouderlijk huis vonden onderduikers een veilige plek onder wie vanaf 1942 Nico Gitz. Nico was in 1995 nog niet vergeten. Hij was al snel actief bij de Ondergrondse, onder meer met twee onderwijzeressen uit Varsseveld, Hermina en Gerritdina Jolink. Nico kwam regelmatig in het holst van de nacht thuis en was soms dagenlang buitenshuis. Wat hij allemaal deed, dat bleef geheim. Daar sprak je destijds niet over. Wat je niet wist, kon je niet verraden. Maar duidelijk was wel dat Nico’s verzetswerk geen klein bier was. Mensen uit kampen bevrijden, als dat nodig was ook met behulp van wapens, dat soort dingen.

Van Nico Gitz was wel duidelijk dat hij in het verzet terecht was gekomen. Bij de dames Jolink lag dat minder voor de hand, maar zij waren minstens zo fel. Eind 1943 trok Nico bij hen in. De vader van Gerhard Duitshof had hem nog gewaarschuwd, maar Nico vond kennelijk dat het zo moest. Het werd hem uiteindelijk in februari 1944 fataal. De Duitsers deden een inval in het huis van de dames Jolink en behalve Nico werd ook een aantal Joodse onderduikers doodgeschoten. Hermina en Gerritdina Jolink bleven fel in hun verzet. Naar aanleiding van de dood van Nico verspreidden ze rouwkaarten, waarop ze meldden dat Nico voor het vaderland was gestorven. Dit pikten de Duitsers natuurlijk niet en de dames Jolink moesten zich melden bij het gemeentehuis. Ze waren vooraf gewaarschuwd en ze hadden kunnen onderduiken, maar ze verschenen pontificaal uitgedost met een grote oranje strik. Ze werden gearresteerd en via Arnhem en Kamp Vught kwamen ze in het concentratiekamp Ravensbrück terecht. Daar stierf Hermina in november 1944 aan dysenterie. Gerritdina werd krankzinnig (ongetwijfeld als gevolg van de gruwelijke behandeling in het concentratiekamp) en stierf in februari 1945 aan een hartkwaal.

Nico Gitz was toen al geruime tijd dood en begraven. Hij was geboren in de tropen en was geboeid door de zee. Maar hij zou de tropen een de zee nooit meer zien. Doodgeschoten door vertegenwoordigers van een regime, dat macht alleen gebruikte voor eigen gewin en dat moordde en plunderde als dat in hun kraam te pas kwam. Nico Gitz kwam tegen dat regime in verzet. Hij hield van zijn land en van de vrijheid die dat land hem bood. Voor die houding betaalde hij met zijn leven.

Nu ligt hij begraven op het Ereveld in Loenen. Slachtoffer van zijn strijd voor zijn en onze vrijheid. Zijn graf is door de familie Duitshof geadopteerd. Tot op de huidige dag besteden ze er aandacht aan. Zij zijn Nico Gitz niet vergeten. Dat mogen wij ook niet doen.