Tjerk Bottema

Tjerk Bottema is een Friese boerenzoon die na de kunstacademie koos voor een avontuurlijk leven als vrij kunstenaar in Parijs. Hij stond open voor de moderne stromingen in de schilderkunst uit die tijd. Tjerk schilderde veel naakten en maakte ook politieke spotprenten en karikaturen voor dagbladen en tijdschriften. Toen hij in 1940 naar Engeland moest vluchten, werd het schip getorpedeerd en is hij omgekomen.Afbeelding: Tjerk Bottema, Vrijheid van drukpers. De Notenkraker, 29 september 1934. Na de machtsovername door de Nazi's laat Bottema zien dat het er met het vrije woord niet best voorstaat. Sluiten

Het vrachtschip Berenice (kapitein Adrianus Johannes Huijgens) maakt in het voorjaar van 1940 een reis van Amsterdam naar Bourgas (Bulgarije). Tijdens de terugreis naar Nederland ligt het schip op 9 mei in de haven van Duinkerken, als daar de volgende dag het nieuws van de Duitse invasie in Nederland bekend wordt. De Berenice wordt door de Franse autoriteiten via andere havens terug naar Bordeaux gestuurd, waar de gemengde lading magnesium, wijn en aardappelen wordt uitgeladen. De bemanning schildert het schip daarna in camouflage kleuren. Het schip ligt nog altijd afgemeerd in Bordeaux als op 19 juni 1940 de regering van Frankrijk in onderhandeling is met Nazi Duitsland over overgave van het land. In de haven liggen nog een aantal Nederlandse schepen, het vrachtschip Orpheus, de coasters Nettie, Ary Scheffer en de sleepboot Seine. Vanwege de dreigende capitulatie bestaat het risico dat de schepen snel zullen worden geïnterneerd door de Duitse bezetters, en daarom verlaten de schepen de haven van Bordeaux in de middag van 19 juni. De Berenice heeft 25 bemanningsleden en embarkeert 22 passagiers, voornamelijk Nederlandse en Belgische vluchtelingen. Onder de passagiers bevinden zich o.a. de dichter Hendrik Marsman en zijn vrouw, en de schilder Tjerk Bottema. In opdracht van de autoriteiten ankeren ze daarna eerst nog in de monding van de rivier Gironde. De schepen vertrekken uiteindelijk in een klein konvooi richting Falmouth (VK) in de middag van 20 juni, maar gedurende de nacht verliezen ze elkaar uit het oog door opkomende mist. Alleen de Berenice en de Nettie blijven binnen elkaars zicht. Kort na zonsopkomst op 21 juni wordt de Berenice ontdekt door de patrouillerende Duitse onderzeeboot U-65 (Kapitän leutnant Hans-Gerrit von Stockhausen). Die schaduwt het schip voor korte tijd en vuurt daarna drie torpedo’s af. De Berenice wordt in de midscheeps geraakt en zinkt binnen drie minuten weg, waarbij 38 mensen omkomen, waaronder passagier Bottema. De coaster Nettie is getuige van de aanval en weet negen overlevenden uit het water te redden, waaronder slechts één passagier. De kapitein is zwaar gewond en overlijdt later die dag aan boord van de Nettie. De volgende dag, op 22 juni, bereikt de Nettie de haven van Falmouth en zet daar de overlevenden aan wal. Sluiten