Bijdrage

Thomas Haulog (roepnaam Tom) Navis wordt geboren op 10 april 1913 als zoon van Lourens Navis (huisarts in Den Haag) en Johanna Theodora Hulsebos (Schotse voorouders). Het gezin woont aan de Prinsengracht 53 in Den Haag en telt vier dochters en twee zonen. Toms oudere broer wordt vernoemd naar grootvader Hendrik Navis in Aalten (schoolmeester) en Tom zelf krijgt de namen van zijn moeders oom (Thomas Roberts) en van een hotel in Wrexham (GB) waar zijn ouders in 1912 verbleven tijdens familiebezoek.

Tom studeert scheepsbouwkunde aan de Technische Hogeschool Delft van 1932-1940. In 1940 overlijdt zijn vader. In Delft komt hij in aanraking met het verzet. Zo is hij bevriend met Boelo Koens, die hem op 1 mei 1942 vanuit Sachsenhausen een laatste groet per brief schrijft. Als de oorlog begint zijn Tom en Boelo beiden kandidaats aan de Universiteit Delft. Zij krijgen les van de Delftse professor dr. ir. J.A.A. (Jan) Mekel die leiding geeft aan een verzetsgroep (de Mekel-groep) waarvan beiden ook snel deel van uitmaken. Mekel is in contact gekomen met enkele Nederlandse officieren die lid zijn van de Ordedienst. Deze hebben een aktetas met geheime Duitse documenten buitgemaakt na het begeleiden van een hoge Duitse officier. Het zijn uitgewerkte plannen voor een invasie van Engeland. Mekel zou bevorderen de belangrijkste gegevens naar Engeland te versturen. Niet bekend is of de papieren daar zijn aangekomen. In 1941 wordt de Mekel-groep verraden door iemand uit eigen kring die wegens diefstal is gearresteerd en doorslaat. Bijna de hele Mekel-groep wordt in juli 1941 gearresteerd en daarna omgebracht. In augustus 1941 volgen de officieren die met Mekel in contact hebben gestaan. In november 1941 wordt ir. Boelo Koens opgepakt, ook lid van de Mekel-groep. Op 3 mei 1942 eindigt zijn leven in concentratiekamp Sachsenhausen waar hij wordt geëxecuteerd.

Tom Navis zit vanaf dan nog dieper in het verzet ondanks zijn toch wat zwakke gezondheid. Hij spioneert regelmatig in de Rotterdamse haven en speelt informatie door aan de verzetsgroep “Van Hattem”. Hij sluit hij zich aan bij de groep Gruting-d’Aquin (inlichtingendienst). Diplomaat Wim d’Aquin woont een tijd in huis bij de familie Navis aan de Prinsengracht. Tom Navis wordt op 7 augustus 1942 wegens illegale activiteiten – spionage – in Rotterdam gearresteerd en overgebracht naar het Huis van Bewaring aldaar. Hierna komt hij in het Oranjehotel in Scheveningen. Hij brengt zijn medeplichtigen op de hoogte van hetgeen hij heeft bekend en die brief wordt de gevangenis uit gesmokkeld. In oktober 1942 wordt hij naar Kamp Haaren (Brabant) verplaatst waar hij blijft tot 9 april 1943 want dan zit hij in een cel in Utrecht in afwacht van zijn proces. Dat vindt eind mei 1943 plaats, waarbij Han van Hattem en 22 anderen ter dood worden veroordeeld. Tom Navis, Wim d’Aquin en veertien anderen worden ingesloten. Op 16 oktober 1943 komt Navis in Kamp Amersfoort waar hij tien dagen verblijft en dan op transport gezet naar het “Nacht und Nebel” kamp Natzweiler-Strutthof in de Elzas. Dat is een kamp waar vooral gevangen verzetsmensen worden ondergebracht die spoorloos moeten verdwijnen. Zijn laatste brief aan de familie is van 25 september. Door de ontberingen in het kamp overlijdt hij op 22 februari 1944.

29.6.1945 Strijdend Nederland

In de buurt van de Haagse wijk Leidschenveen worden omstreeks 2005 ongeveer 25 straten naar Haagse oorlogs- en verzetshelden genoemd. Een van deze straten krijgt de naam “Tom Navislaan”.

In de aula congrescentrum TU Delft bevindt zich een herdenkingsplaat ter nagedachtenis van in het verzet of als gevolg van andere oorlogshandelingen omgekomen Delftse studenten. Tussen deze namen, als vierde onder het jaartal 1944, staat Th.H. Navis vermeld.