Bloemendaal, 'De Acht Gedenkstenen'

Artiest:Anton Lavertu
Bloemendaal, 'De Acht Gedenkstenen'

Geschiedenis

'De Acht Gedenkstenen' in de Kennemerduinen van Bloemendaal zijn opgericht ter nagedachtenis aan de 422 verzetsmensen die hier tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gefusilleerd.

Vlak na de bevrijding in 1945 zijn in de duinen van Bloemendaal en Overveen een aantal massagraven ontdekt, waarin 422 gefusilleerde verzetsmensen begraven lagen. De meesten van hen vonden in de laatste maanden voor de bevrijding de dood. Onder hen Hannie Schaft, de enige vrouw onder de gefusilleerden. Ook werden er hele groepen gevonden, zoals de verzetsploeg die de aanslag op het bevolkingsregister in Amsterdam had gepleegd, en het bestuur van de joodse gemeente Haarlem.

In totaal zijn er 45 vindplaatsen. De identificatie was geen eenvoudige opgave en stond onder leiding van de Haarlemse chirurg en oud-verzetsman dr. H. Wamsteker. Van slechts twee mensen is de identiteit nog onbekend. Acht grote gedenkstenen herinneren nog aan de vindplaatsen. Op die stenen is vermeld hoeveel vermoorde verzetslieden er op en rondom die plek lagen. De meeste slachtoffers zijn herbegraven op de Eerebegraafplaats te Overveen (gemeente Bloemendaal).

Onthulling
De gedenkstenen zijn onthuld in 1949. In het voorjaar van 2000 zijn de nieuwe gedenkstenen onthuld. Bij de plechtigheid waren geen nabestaanden aanwezig, alleen de Zandvoortse burgemeester Van der Heijden en mevrouw Snoeck, burgemeester van Bloemendaal.

Het monument wordt onderhouden door de beheerder van het terrein van het Nationale Park Zuid-Kennemerland.

Info

Vorm en materiaal
'De Acht Gedenkstenen' in de Kennemerduinen van Bloemendaal zijn vervaardigd uit rode graniet. De sobere stenen zijn 1 meter 70 hoog, 1 meter breed en 40 centimeter diep. Elke steen weegt circa 1.700 kg.

Tekst
De tekst op de gedenkstenen luidt:

'HIER LAGEN
[het aantal] VERMOORDE VERZETSLIEDEN
GEVONDEN MEI 1945'.

Symboliek
De oorspronkelijke stenen zijn door steenhouwer Toon Lavertu samen met zijn vader gehakt in de Kennemerduinen. Dat houwen gebeurde op de plaats van de opgravingen. De voorgezaagde stenen werden van tekst voorzien door 'ophakken' - de letters liggen als het ware op de steen; dat nam enkele weken in beslag. Volgens Lavertu was het een ingrijpende klus: 'Om ons heen waren nog de kuilen, waar de executies hadden plaatsgevonden. Het lag er vol met mitrailleurhulzen, de grond ademde nog moord.'

Restauratie
Aanvankelijk waren de gedenkstenen van rode, grofkorrelige zandsteen. In het voorjaar van 2000 zijn zij vervangen door roodgranieten gedenkstenen. De omwisseling was noodzakelijk omdat zes van de acht stenen in de loop van de jaren verweerd en afgebrokkeld waren. De twee andere stenen verkeerden nog in goede staat, maar zijn ook omgewisseld om verwering voor te zijn. De gemeente Bloemendaal en de Stichting 'Eerebegraafplaats Overveen' hadden een jaar eerder besloten dat de gedenkstenen moesten worden vervangen. Het vervaardigen (in Frankrijk gezaagd en bewerkt) heeft drie maanden geduurd, volgens de Haarlemse natuursteenhouwer J. Troupin.

Overige info

Locatie
De gedenkstenen bevinden zich in de Kennemerduinen van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland, onder Bloemendaal en Zandvoort.
Openingstijden:
  • april t/m september: 9.00-18.00 uur;
  • oktober t/m maart: 9.00-17.00 uur.
Bronnen

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Menu