Gorinchem, monument in het Wilhelminapark

Geschiedenis

Het monument in het Wilhelminapark te Gorinchem is opgericht ter nagedachtenis aan alle medeburgers die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. Hoewel het gedenkteken van algemene strekking is, verwijst het beeld vooral naar de razzia van oktober 1944, die zovele gezinnen lange tijd in onzekerheid en later ook gedeeltelijk in rouw liet verkeren.

Oprichting
Direct na de bevrijding in mei 1945 ontstond de behoeft aan een plaats waar men de Gorkumse oorlogsslachtoffers kon gedenken. Daartoe werd een symbolisch graf gemaakt voor het stadhuis op de Grote Markt. Op 8 november 1945 verscheen in De Partisaan van het woord een ingezonden brief van C.H. Potters, die wees op de komende kermis die op de Grote Markt gehouden zou worden. Hij was van mening dat het daarmee gepaard gaande vermaak van weinig piëteit getuigde in de nabijheid van het graf en suggereerde daarom het gedenkteken te verplaatsen naar het plantsoen bij de Kanselpoort. Nadat burgemeester mr. L.R.J. ridder van Rappard de nabestaanden van de oorlogsslachtoffers had gevraagd of zij instemden met de verplaatsing naar de nieuwe plek, werd bij de Kanselpoort een houten kruis geplaatst.

Nadat het blijvende monument was gerealiseerd, vroeg de burgemeester in het Nieuwsblad voor Gorinchem en omstreken van 11 mei 1956 of er onder de bevolking bezwaren waren tegen het verwijderen van het tijdelijke monument bij de Kanselpoort. Toen daarop geen reacties binnenkwamen, verdween het kruis in augustus 1956.

Onthulling
Het monument is onthuld op 6 oktober 1951.

Info

Vorm en materiaal
Het monument in het Wilhelminapark te Gorinchem is een bronzen beeld van een staande vrouwenfiguur met kind. De vrouw kijkt uit over de Merwede. Het beeld is geplaatst op een voetstuk van syeniet met een betonnen fundament. Rond het gedenkteken is een zeshoekig terras van straatklinkers aangelegd. Het gedenkteken is 3 meter hoog.

Teksten
Op het voetstuk zijn in brons twee regels uit het dertiende couplet van het Wilhelmus aangebracht:

'STANTVASTICH IS GHEBLEVEN
MYN HERT IN TEGHENSPOET

MEI 1940 - 1945.'

De achterzijde van het beeld is in reliëf gesigneerd:

'IRMA VAN RAPPARD
VON MAUBEUGE
1951.'

Symboliek
De vrouw drukt moed en volharding uit: met een fiere houding jegens de bezetter, een beschermende hand op haar kind, een uitdrukking van vrees en berusting over het lot van haar weggevoerde man en de blik naar het zuiden, vanwaar de bevrijding moet komen.

Overige info

Locatie
Het monument is geplaatst in het Wilhelminapark Buiten de Waterpoort te Gorinchem.

Bronnen

• Gemeente Gorinchem;
• Gorinchem tijdens de bezetting 1940-1945 van A.J. Busch e.a.. (Gorinchem, Historische Vereniging Oud-Gorcum, 1995);
• Sta een ogenblik stil... Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3.