Haarlem, 'Joodse plaquette' (1)
Geschiedenis
De 'Joodse plaquette' in Haarlem is opgericht ter nagedachtenis aan de Joodse medeburgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter zijn weggevoerd en omgebracht. Onder hen waren de rabbijnen Ph. Frank en S.Ph. de Vries.
De synagoge aan de Lange Begijnestraat, ingewijd in 1841, was een opvallend bakstenen pand, opgetrokken in neo-gotische stijl, voorzien van twee torens. Op de voorgevel stond een vers uit psalm 84 geschreven: Ma Jedidous Misjkenousego Hasjeim Tsewoous ('Hoe lieflijk zijn Uwe woningen, Eeuwige!'). Het pand vormde het hart van de Haarlemse Joodse gemeenschap, die voor de oorlog een van de grootste buiten Amsterdam was en zelfs over een eigen ziekenhuis beschikte.
Tot de bouw van de synagoge werd besloten in de eerste helft van de negentiende eeuw, omdat de eerste sjoel niet meer voldeed. Die eerste sjoel was een klein woonhuis aan het Goudsmidsplein, even verderop. Aan buitenzijde van dat kleine pand is in het muurwerk nog steeds te zien waar zich ooit de opbergplaats van de gebedsrollen bevond.
De spil van het Joodse leven in Haarlem was gedurende vijftig jaar rabbijn Simon de Vries, een van de zeer weinige Joodse geestelijken in het vooroorlogse Nederland die het zionisme aanhingen. Elke vrijdagavond schreef hij een stuk in de Oprechte Haarlemsche Courant.
Onthulling
Het monument is onthuld in 1980.
Info
Vorm en materiaal
De 'Joodse plaquette' in Haarlem is uigevoerd in witte natuursteen.
Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:
'OP DEZE PLAATS IS IN 1841 DE
SYNAGOGE GESTICHT. ONTLUISTERD
IN DE JAREN 1940-1945 5700-5705
TER HERDENKING VAN DE WEGGEVOERDE
EN OMGEKOMEN JODEN UIT HAARLEM
WAARONDER DE RABBIJNEN
S.PH. DE VRIES EN PH. FRANK.'
Digitaal Joods Monument
De joodse oorlogsslachtoffers die op dit gedenkteken vermeld staan, zijn tevens opgenomen in het 'Digitaal Monument Joodse Gemeenschap in Nederland'. Hierin vindt u meer informatie over deze personen met waar mogelijk een korte biografie, familierelaties en adresgegevens.
Onder het kopje 'Geschiedenis' op deze pagina kunt u op een persoonsnaam klikken om doorverwezen te worden naar het Digitaal Joods Monument.
Overige info
Locatie
Het monument is ingemetseld in de gevel van de oude synagoge, gevestigd aan de Lange Begijnestraat in Haarlem.
Bronnen
- Sta een ogenblik stil... Monumentenboek 1940/1945 van Wim Ramaker en Ben van Bohemen. (Kampen, Uitgeversmaatschappij J.H. Kok Matrijs, 1980). ISBN 90 242 0185 3;
- Website Joodshaarlem.nl;
- Wikipedia.