Haarlem, monument voor J. J. Hamelink

Geschiedenis

Het monument voor J. J.Hamelink herinnert de inwoners van Haarlem aan de verzetsman die op 18 oktober 1942 in de strijd tegen de bezetter is gesneuveld.

In 1934 ging J. J. Hamelink samen met zijn vrouw en twee kinderen in de woning boven de bakkerswinkel aan de Slachthuisstraat wonen. Hamelink was een vakbondsman, sociaal-democraat en pacifist. Als arbeider op de hoofdwerkplaats van de Nederlandse Spoorwegen probeerde hij zijn collega's en bazen te motiveren voor de strijd tegen onrecht. Toen Nederland werd bezet, nam Hamelink meteen het voortouw in het verzet. Hij stelde alles in het werk om het spoorwegverkeer in het hele land lam te leggen, om zo de deportatie van joden naar de concentratiekampen te saboteren. Buitendien nam hij vele joodse onderduikers in huis, voorzag hij mensen van valse persoonsbewijzen en verspreidde hij illegale bladen. Uiteindelijk werd Hamelink door de NS ontslagen en moest hij zelf onderduiken. Juist op het moment dat zijn verzetseenheid de aanzet wilde geven tot een nationale spoorwegstaking, sloeg het verraad toe. Hamelink was 40 jaar toen hij op 18 oktober 1942 tijdens een vergadering van het georganiseerde verzet in Rotterdam werd omgebracht.

Jan Hamelink jr. is trots op zijn vader. De ervaringen van toen raakt hij nooit meer kwijt: 'Thuis was het een spannende tijd. De joodse onderduikers sliepen bij ons op de vloer, soms wel tien tegelijk. Vervalste persoonsbewijzen verstopten we achter de stortbak van de wc. Zelf verrichtte ik koerierstaken voor de illegaliteit.' Op een zekere dag viel de Haarlemse politie binnen. Hamelink jr.: 'Zes joden werden opgepakt en afgevoerd. Nooit meer iets van gehoord. Mijn moeder belandde in Ravenbrück, maar ze overleefde de oorlog. Een dappere vrouw, die op de achtergrond heel veel heeft gedaan voor het verzet. Dat moet maar eens gezegd worden.' Door zijn belevenissen in de oorlog hecht Hamelink jr. waarde aan een zekere 'vechtlust': 'Wanneer er een gewelddadige groep ontstaat, moet er iemand zijn die zegt 'Stop!' Verdraagzaamheid is heel belangrijk. Wanneer je met vreemde dingen wordt geconfronteerd, of met buitenlanders, moet je niet gaan knokken, maar praten. We zijn allemaal anders, dat moeten we accepteren. Tijdens de oorlog probeerden we mensen geestelijk weerbaar te maken, want mensen stompen af wanneer ze in de verdrukking komen, dat gaat in kleine stapjes. Ook vandaag zou er weer aandacht voor de morele weerbaarheid van de jeugd moeten zijn, want je ziet dat jonge mensen maar al te gauw ondergaan in de massa'.

Onthulling
Het monument is onthuld in 1952.

De monumentencommissie in Haarlem heeft in 1993 de plaquette tot beschermd gemeentelijk monument uitgeroepen, omdat de plaat van politiek en historisch belang is. Dit is het enige oorlogsgedenkteken dat H. de Ru heeft ontworpen.

Info

Vorm en materiaal
Het monument voor J. J. Hamelink in Haarlem is een zwart marmeren plaquette.

Tekst
De tekst op de gedenkplaat luidt:

'VAN HIERUIT GAF J.J. HAMELINK DE STOOT
TOT HET GEORGANISEERD VERZET TEGEN DE
NATIONAAL SOCIALISTISCHE OVERWELDIGER.
HIJ VIEL OP 18 OCTOBER 1942'.

Overige info

Locatie
Het monument is bevestigd op de gevel van het voormalige woonhuis van verzetsman J. J. Hamelink aan de Slachthuisstraat te Haarlem.

Adopteer een Monument
Dit monument is geadopteerd door Stichting Rebup Haarlem.

Bron
Gemeente Haarlem.