Huissen, 'Exodus-monument' (2)
Geschiedenis
Het 'Exodus-monument' Huissen (gemeente Lingewaard) is opgericht ter nagedachtenis aan de drie mannen uit Huissen die op 21 oktober 1944 evacués hielpen overzetten bij de Rijn en daarbij om het leven kwamen. Tevens herinnert het monument aan de duizenden mensen die toen een barre tocht maakten om Arnhem en de Oost- Betuwe te ontvluchtten.
De namen van de omgekomen Huissenaren luiden: Hendricus Arnoldus Lentjes, Johannes Hendrikus Straatman en Theodorus Albertus Straatman.
Met operatie 'Market Garden' (een offensief van 17 tot 26 september 1944) wilden de geallieerden een bruggenhoofd over de grote rivieren in Nederland veroveren. Luchtlandingstroepen moesten in een bliksemsnelle aanval bruggen veiligstellen, zodat vanuit België de grondtroepen over deze bruggen naar het IJsselmeer konden oprukken. De Slag om Arnhem werd echter verloren, waardoor de aanval stokte. Dankzij de samenwerking van Amerikaanse en Engelse soldaten kon in Brabant een strook vrij gebied ('de Corridor') behouden blijven. Onder meer van daaruit werd in de maanden daarna de rest van Brabant bevrijd.
Evacuatie
Na de Slag om Arnhem was de omgeving van Arnhem in handen van het Duitse leger. Omdat het gebied in de frontlinie lag, gelastte de bezetter medio oktober 1944 dat iedereen uit het gebied moest worden geëvacueerd. Dit was geen eenvoudige zaak, omdat de pontjes bij Doornenburg, 't Looveer en Malburgen gezonken of onbruikbaar waren geworden. Ook de Rijbrug was niet meer te gebruiken.
De rivier de Rijn kon nog slechts worden overgestoken met noodveren of wankele bootjes onder een hagel van granaten en bommen. Wat voor menigeen restte was de oversteek bij De Praets in Meinerswijk, Elden. Een grote vluchtelingenstroom kwam op gang.
Tijdens de uittocht van vluchtelingen vond op 21 oktober 1944 een tragisch ongeval plaats. Op De Praets waren drie Huissense mannen genoodzaakt hun familie op eigen initiatief over te zetten. Vervolgens hielpen zij ook anderen de Rijn over. Maar de laatste overtocht werd hen fataal. De boot sloeg om en de drie mannen verdronken.
Onthulling
Het monument is onthuld op 25 juni 2011 door de heer Jan Terlouw (oud-Commissaris van de Koningin in de provincie Gelderland), samen met burgemeester Harry de Vries. De onthulling vond plaats in het kader van de eerste Exodustocht. Een wandelroute die herinnert aan de massale vluchtelingenstroom in 1944 over de Rijn en het Pannerdensch Kanaal. De wandeltocht zal een jaarlijkse gebeurtenis zijn.
Info
Vorm en materiaal
Het 'Exodus-monument' in Huissen (gemeente Lingewaard) is een zilverkleurige plaquette, ingemetseld in rode baksteen. Op de plaat is de afbeelding van een zinkende roeiboot te zien.
Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
'EXODUS
WIJ GEDENKEN DE VLUCHT
HENDRICUS ARNOLDUS LENTJES
* HUISSEN 22 SEPTEMBER 1928
JOHANNES HENDRIKUS STRAATMAN
* HUISSEN 5 JULI 1901
THEODORUS ALBERTUS STRAATMAN
* HUISSEN 14 MAART 1903
TERWIJL ZIJ ANDEREN HIELPEN BIJ DE OVERTOCHT
NAM DE RIVIER HUN LEVEN
HUN LIEFDE EN MOED LEVEN VOORT
DE PRAETS 21 OKTOBER 1944
HUISSEN 17 APRIL 2010.'
Overige info
Locatie
Het monument bevindt zich bij tuinbouwmuseum Mea Vota, gelegen aan de Boskoops Glorie in Huissen (gemeente Lingewaard).
Het monument heeft twee zustermonumenten; op de Oude begraafplaats in Huissen en op De Praets in het uiterwaardenpark Meinerswijk, gelegen aan de zuidoever van de Nederrijn in de wijk Elden, tegenover het centrum van de stad Arnhem. De monumenten worden met elkaar verboden door de gordel van dijken, benoemd tot Exodus herdenkingsroute.
Bronnen
- Krantenartikel De Gelderlander van 4 maart 2011 en 25 juni 2011;
- Brochure De Exodusroute - Een evacuatie-route vanuit Huissen;
- Website Exoduscomité.