Nijmegen, monument op Plein 1944

Geschiedenis

Het monument op Plein 1944 te Nijmegen is opgericht ter nagedachtenis aan alle Nederlandse militairen uit het Rijk van Nijmegen die tijdens de Tweede Wereldoorlog sneuvelden. Van de Koninklijke Landmacht waren dat circa 2.300 man en van de Koninklijke Marine naar schatting 2.900 man.

In Nijmegen leefde direct na de oorlog ideeën om een algemeen oorlogsmonument op te richten. In 1949 kwam de Katholieke Actie naar buiten met een plan om door kunstenaar Jac Maris een monument te laten maken dat uitdrukking gaf aan het lijden van de stad in de oorlog en het christelijke karakter van de streek. De beoogde locatie was de Nijmeegse zijde van de Waalbrug, zodat het monument een teken zou zijn voor ieder die van het Noorden uit de stad binnenkwam. Dat Waalbrugmonument zou, zo las men in 1949 in de pers, een monumentaal granieten kruis worden van 11 tot 17 meter hoog. Aan de voet kwamen de figuren van Stephanus, Albertus Magnus, Petrus Canisius en keizer Karel de Grote, op de kruisboom episoden uit de Nijmeegse geschiedenis en op de dwarsbalk apostelen. Dit is echter niet gerealiseerd.

De roep om een algemeen oorlogsmonument in het centrum van de
stad klonk ook in de kringen van oud-strijders, die zochten naar een locatie waar de jaarlijkse oorlogsherdenking van mei plaats kon vinden. De keuze viel uiteindelijke op de huidige locatie, Plein 1944.

Oprichting
Het monument is vervaardigd in opdracht van de Nederlandse Bond van Oud-strijders en Dragers van het Mobilisatiekruis.

Onthulling
Het monument is onthuld op 5 mei 1951 op Plein 1944, dat tot 1950 de naam Koning Hendrikplein droeg. De nieuwe naam herinnert aan het jaar van het bombardement én aan de bevrijding van Nijmegen.

Info

Vorm en materiaal
Het monument op Plein 1944 te Nijmegen is een bronzen beeld van een soldaat die neerknielt bij een gewonde kameraad. Het beeld is geplaatst op een voetstuk van Belgisch hardsteen. Op dit voetstuk is een plaquette aangebracht. Het beeld is 2 meter hoog. Het voetstuk is 2 meter 95 hoog.

Tekst
De tekst op de plaquette luidt:
'TER NAGEDACHTENIS AAN
DE NIJMEEGSE MILITAIREN DIE VIELEN VOOR DE VRIJHEID TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG 1940-1945

NAMENLIJST ONTHULD OP 4 MEI 2019.'

Wijziging
In 2007 is op het voetstuk een naamplaatje aangebracht. Omdat Plein 1944 in 2012 opnieuw werd ingericht was het monument tijdelijk verwijderd. Het originele beeld van zandsteen is bij de terugplaatsing van het monument vervangen door een bronzen replica omdat deze niet meer te herstellen was. De replica staat op een nieuw voetstuk van Belgisch hardsteen dat het originele voetstuk van basalt vervangt. Het nieuwe beeld is op 4 mei 2014 officiëel onthuld door de burgemeester van Nijmegen. Op 4 mei 2019 is een plaquette aan het monument toegevoegd. Op deze plaquette zijn de namen van 180 Nijmeegse slachtofffers aangebracht. Het naamplaatje uit 2007 is hierdoor vervangen. Deze lijst met namen is samengesteld door de werkgroep Oorlogsdoden 1940-45.

Overige info

Bronnen

• Ter nagedachtenis en ter bezinning - Oorlogs- en verzetsmonumenten in Nijmegen en omgeving, Margreet Janssen Reinen, Miep Janssen Reinen-Wannet en Ab Uijen. (Molenhoek 1994). ISBN 90-71832-25-2;
• Sculptuur in Nijmegen, onder redactie van Felix Villanueva (Nijmegen, Thoben Offset Nijmegen, 1990). ISBN 90 900 3401 3;
• Jaarboek Numaga, gewijd aan heden en verleden van Nijmegen en omgeving, jaargang LVI – 2009;
• N1. Artikel 22 april 2014;
• De Gelderlander. 4 mei 2019. '180 namen geven oorlogsmonument Plein 44 in Nijmegen een gezicht.'