Renswoude, verzetsmonument
Artiest:Ir. A.H. Nes (ontwerp), Firma Leeuwis (uitvoering)
Geschiedenis
Het verzetsmonument in Renswoude is opgericht ter nagedachtenis aan zeven plaatselijke verzetsmensen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de strijd tegen de bezetter zijn omgekomen.De namen van de zeven slachtoffers luiden:Gijsbert van de Burgt, Willem Gijsbert van de Fliert, Willem van de Fliert, Jan van den Ham, Cornelis Koetsier, Gerard Lagerweij en Sander Lagerweij.In 1942 begon in Renswoude het verzet tegen de bezetter te groeien. Het verzet in Renswoude werkte samen met Veenendaal. Er werden veel distributiekantoren overvallen en sabotageacties uitgevoerd. De boerderij 'Groot Overeem' van Sander Lagerweij (geboren op 16 januari 1898) aan de Molenstraat was een schuilplaats voor onderduikers en verzetsstrijders. Verder werden hier ook wapens en munitie verborgen, die begin december 1944 waren gedropt bij 'De Dennen'.Ook Sanders broer, Gerard Lagerweij (geboren op 8 december 1899) was actief in het verzet. Zijn verzetswerk begon kleinschalig met wat eten geven en een paar dagen onderdak bieden aan joden. Later was zijn boerderij 'De Beek' ook een schuilplaats en werden op het erf wapens en ander materiaal opgeslagen. Eind 1944 werd door een ongelukkige samenloop van omstandigheden door de Feldgendarmerie een overval uitgevoerd op de oude hofstede aan de Lunterse beek in Renswoude. Sander Lagerweij was juist op de boerderij van zijn broer toen circa dertig personen het erf omsingelden. Er werd veel belastend materiaal gevonden en tegen de avond werden zeven mensen voor verhoor afgevoerd naar 'Huize Scherpenzeel'. De volgende dag werden op of bij de boerderij nog veertien mensen aangehouden en samen afgevoerd naar de Willem III-kazerne in Apeldoorn. Zeven mensen zijn daarna op transport gesteld naar Neuengamme of omgeving en nooit terug gekomen. Sander Lagerweij kwam om in Neuengamme op 11 maart 1945. Van Gerard Lagerweij is zover bekend op 24 april 1945 in Neuengamme om het leven gekomen.Willem van Fliert werd geboren op 12 mei 1911. Nadat boerderij 'De Beek' van Gerard Lagerweij door de bezetter was overvallen, stelde Van de Fliert zijn boerderij 'Groot Wagensveld' beschikbaar voor het verzet. Op 7 maart 1945 deed ook hier de Feldgendarmerie een inval. Een verrader had hem aangegeven. Willem van de Fliert, Sander de Kleuver en Henk Hekking werden achter de boerenwagen meegevoerd naar Doorn. Vervolgens werden zij overgeplaatst naar de gevangenis aan de Weteringschans in Amsterdam. Sander en Henk behoorden tot de verzetsgroep Renswoude en hun veroordeling liet niet lang op zich wachten. Vijf dagen na de arrestatie, op 12 maart 1945, werd Willem van de Fliert in het Weteringplantsoen te Amsterdam voor het vuurpeloton geleid en doodgeschoten.Willem Gijsbert van de Fliert werd geboren op 11 maart 1893. Hij woonde aan de Barneveldsestraat te Renswoude. Hij had in de gemeenteraad gezeten, maar ook in het schoolbestuur van de christelijke school. Naast zijn boerderij had hij een kuikensbroeierij. In het najaar van 1944 werd hij verraden, omdat hij een radio in huis had en omdat in een van zijn kippenhokken onderduikers verbleven. Van de Fliert werd op transport gesteld naar een interneringskamp in Duitsland. Nadat de Amerikanen dit kamp hadden bevrijd, kwam Van de Fliert ziek en uitgeput aan in Boras (Zweden), waar hij nog tot 20 juli 1945 heeft geleefd.Jan van den Ham werd geboren op 4 mei 1919 aan de Biesbosserweg in Renswoude. Hij woonde en werkte in Jutphaas. Hij was controleur van de Centrale Crisis Controle Dienst (C.C.C.D.). Tijdens de oorlog sloot hij zich aan bij het verzet. In september 1944 wachtte de bezetter hem op toen hij thuis kwam. Van den Ham werd gearresteerd en kwam na een lange reis terecht in Neuengamme. Hier stierf hij op 10 februari 1945.Cornelis Koetsier werd geboren op 21 oktober 1909. Hij was bakker in Renswoude. Ook hij kwam in het verzet terecht. Op 23 januari werd hij gearresteerd en opgesloten in het Huis van Bewaring te Amsterdam. In Het nieuws van den dag van donderdag 24 februari 1944 stond het volgende bericht: 'De veroordeelde Koetsier heeft toegelaten dat in zijn woning wapens gebracht werden om aan leden der bende uitgereikt te worden, die deze dan ook gekregen hebben. Hier kwam ter veroordeling alleen de doodstraf in aanmerking. Het vonnis is op 22 februari 1944 voltrokken.' Kees schreef vanuit de gevangenis in Amsterdam nog enkele brieven aan zijn vrouw en kinderen, zijn moeder, broers en zussen. Hij werd op 22 februari 1944 gefusilleerd in Overveen.Oprichting In 1946 werd het comité 'Oprichting Gedenktekens' gevormd. Initiatiefnemers waren de heren H. Vermeulen (voorzitter), J. Van 't Riet (secretaris) en W. van Buren (penningmeester).Onthulling Het monument is onthuld op 5 mei 1949.
Info
Vorm en materiaal Het verzetsmonument in Renswoude is een uit rode baksteen opgetrokken zuil, geplaatst op een vierkant voetstuk. In het voetstuk zijn vier hardstenen gedenkplaten gemetseld. Het geheel is 5 meter hoog, 1 meter 50 breed en 1 meter 50 diep.Teksten De tekst op de voorzijde van de zuil luidt:'1940-1945 AAN HEN DIE VIELEN 5 MEI 1946.'De tekst op de achterzijde van de zuil luidt:'S. LAGERWEIJ GEB. 16 JAN. 1898 OVERL. TE NEUEN GAMME 11 MAART 1945G. LAGERWEIJ GEB. 8 DEC. 1899 OVERL. TE NEUENGAMME HALF MAART 1945G. v.d. BURGT GEB. 20 FEB. 1898 OVERL. TE WOBBELIN 17 MAART 1945.'De tekst op de linkerzijde van de zuil luidt:W. V.D. FLIERT GEB. 12 MEI 1911 GEFUS. TE AMSTERDAM 12 MAART 1945 W.G. v.d. FLIERT GEB. 11 MAART 1893 OVERL. TE BORAS IN ZWEDEN 20 JULI 1945 .'De tekst op de rechterzijde van de zuil luidt:'G. KOETSIER GEB. 21 OCT. 1905 GEFUS. TE AMSTERDAM 22 FEB. 1944J. v.d. HAM GEB. 4 MEI 1919 OVERL. TE NEUENGAMME 12 FEB. 1945.'Wijzigingen In de nacht van 29 april 2006 hebben vandalen het monument in brand gestoken. In samenspraak met de nabestaanden en met behulp van sponsoren en gemeentegeld is het monument gerestaureerd en was 1 jaar later weer hersteld voor de herdenking van 4 mei 2007.
Overige info
Locatie Het monument is geplaatst op de rotonde Dorpsstraat/Barneveldsestraat te Renswoude.Bronnen
- Gemeente Renswoude;
- Oorlogsmonumenten in de Provincie Utrecht, Ingrid van Beuzekom en Roland Blijdenstijn en Rob van Olderen. Stichtse Monumenten Reeks (Utrecht, Uitgeverij Matrijs, 1995). ISBN 90 5345 062;
- Renswoude - Woudenberg - Scherpenzeel in de Tweede Wereldoorlog, Joh. Lagerweij (1995). Dit boek is uitgegeven ter gelegenheid van de 50ste herdenking van de bevrijding;
- Renswoude in oorlogstijd, de heer S. Laansma (Berkel, Uitgeverij Nederlandse Historiën);
- Traces of War.