De moord op 21 Stadswachters bij TIGA ROENGGOE, DELI, SUMATRA’S OOSTKUST (WOII). 1.Inleiding In verband met het dreigende oorlogsgevaar in Z.O. Azië besloot het KNIL haar leger te versterken met een aantal hulpkorpsen. Zo werden er hulpkorpsen opgericht om bepaalde plaatsen en belangrijke gebieden te beveiligen; in aansluiting daarop werden Stads- Landwacht- eenheden opgericht. De meeste Stadswachten waren vrijgesteld van hun militieplicht, maar melden zij zich als vrijwilliger bij bijv. bij de Plaatselijke Stadswacht, om hiermede een bijdrage te leveren bij de beveiliging en verdediging van eigen ondernemingen en plantages, zoals dat ook in Deli op Sumatra’s Oostkust had plaatsgevonden. Ook o.a. de op 26 dec. 1906 te Semarang geboren Hendrik Jan Theodoor HESSING, achtte het als zijn plicht een bijdrage te leveren voor de verdediging van Deli, het land dat hij lief had en besloot zich toen als vrijwilliger bij de Stadswacht te meldden; vervolgens werd hij als Stw. Sld. Inf. KNIL. bij de Afd. Deli ingedeeld. Van beroep was Hendrik Jan Theodoor Landbouwkundige, “planter in de Cultures”, zoals dat vroeger heette, op een onderneming van de Senembah Mij. i Een andere Stadswachter,die bij deze eenheid was ingedeeld, was de Stw. Sld. Inf. KNIL Frederick PORTIER.Hij werd op 24 nov. 1908 te Madioen geboren. Frederick was Boekhouder op de Javasche Bank te Medan. Voorts was o.a. Stw. Sgt. Jacobus Wilhelm MERKELBACH ingedeeld bij deze groep; hij was van beroep Planter/Landbwkd. bij de Deli Mij. 2.Dramatische gebeurtenissen bij Tiga Roenggoe In de nacht van 14 op 15 mrt 1942 werden 21 vrijwillige Stadswachters van het KNIL bij Tiga Roenggoe, een plaatsje op de weg van Pematang Siantar naar Kabangdjahe, door Japanse militairen vermoord. De Stadswachters van het KNIL Hendrik Jan Theodoor HESSING, Frederick PORTIER en Jacobus Wilhelm MERKELBACH behoorden ook tot deze slachtoffers. De Stadswachters hadden tot taak enige bruggen te bewaken en hadden bij het horen van berichten, dat intussen Japanse eenheden op de Oostkust van Sumatra waren geland - bij hun terugtocht voor de overmachtige vijand, conform hun opdracht - plichtsgetrouw tijdig de hun toevertrouwde bruggen vernield. Dit moedige besluit werd door hen genomen – ondanks dat zij via de NIROM (Nederlands Indische Radio Omroep) en krantenberichten moeten hebben vernomen – dat het Japanse Leger o.m. op het eiland Tarakan en in Balikpapan, onze militairen had geëxecuteerd en onthoofd – die betrokken waren bij het vernielen van bruggen en belangrijke installaties in hun gebied.De Japanners die intussen op 12 mrt. 1942 bij Laboean Roekoe waren geland, behoorden tot het gemot. Regiment Verkenners/Cav. van de 2de Divisie van de Keizerlijke Garde. Na de landing had deze eenheid een omtrekkende beweging gemaakt en verrasten de Stadwachters bij het dorpje Tiga Roenggoe. De Stadswachters werden onmiddellijk gevangen genomen, ontwapend en daarna op 14 mrt. 1942 tussen 20.00 – 21.00 uur in koele bloede vermoord door de Japanse militairen van genoemde Cavalerie- verkenningseenheid. Volgens de latere verklaringen van 5 getuigen, t.w. Pikir marga Poerba, Hendrien marga Poerba, Sarbia marga Poerba, Hasan marga Baragin en Janssen marga Manabe werden de volgende dag de lichamen omstreeks 12.00 uur - in opdracht van de Japanners - door dorpsbewoners begraven in een schuilloopgraaf bij een lokale school. Hun lichamen lagen over een groot gebied verspreid en er lag overal veel bloed; daarbij bleek onder meer ook, dat de slachtoffers, met hun armen op hun rug waren vastgeboden. Sommigen hadden lussen om hun nek en één slachtoffer met een fors postuur bleek te zijn onthoofd. De slachtoffers werden vervolgens door dorpsbewoners naar de schuilloopgraaf gesleept, dan wel op geïmproviseerde bamboebrancards naar de plaats gebracht waar zij werden begraven.In nov. 1947 werden tenslotte de stoffelijke resten van de Stadswachters ontdekt en konden alle slachtoffers door de Gerechtelijke Geneeskundige, dr. TH. P.J. Boortman worden geïdentificeerd. Tot de 21 vermoorden behoorden enige zeer vooraanstaande “Delianen”, zoals de Oud- hoofdadministrateur van de Deli- Mij., dhr. P.M. Visser en de toenmalige Secretaris van de Tabaks- Mij. “Arendsburg”, dhr. W.F. van den Berg. Voorts behorenden ook de Stadswachters van het KNIL Hendrik Jan Theodoor HESSING, Frederick PORTIER en Jacobus Wilhelm MERKELBACH tot de geïdentificeerde slachtoffers. De dood bleek te zijn veroorzaakt, door schoten in “de Nek”, waardoor het hoofd verbrijzeld werd. Alle slachtoffers bleken daarna te zijn begraven in een schuilloopgraaf op het erf van de plaatselijke school. Uit het na WOII ingestelde onderzoek, bleek voorts dat diegene, die de opdracht had gegeven tot genoemde massamoord, de Majoor Junzaburo Nakamura te zijn, de Plv. Commandant van de eerder genoemde Verkenningseenheid. Bij het verdere onderzoek bleek echter , dat Nakamura al tijdens WOII in Nieuw- Caledonië was gesneuveld, zodat de Ned. Temporaire Krijgsraad te Medan, hem niet meer voor zijn ernstige oorlogsmisdaden kon berechten. De commandant van de Verkenningseenheid, Kol. Yuzo Kitayama werd in apr. 1949 door de Temporaire Krijgsraadvrij gesproken van de gebeurtenissen rond Tiga Roenggoe, omdat hij toen niet ter plaatse aanwezig was geweest en toen ook niet op de hoogte was van de misdadige handelingen van maj. Nakamura.Na de oorlog werden de slachtoffers door de OGS. herbegraven op: - het Ereveld “Ancol” te Jakarta (Batavia), vwb. Hendrik Jan Theodoor HESSING; vak/rij/nr. : VI 155. - het Ereveld “Kembang Kuning te Soerabaja, vwb Frederick PORTIER; vak/rij/nr. : B. 371. - het Ereveld “Ancol” te Jakarta (Batavia), vwb. Jacobus Wilhelm MERKELBACH; vak/rij/nr.: V 180Moge Gods Zegen op hen rusten!’s-Gravenhage, juni 2017 JZB Sluiten