Wie kleinkinderen heeft, mag hopen dat er jaren later nog ov4r je wordt gesproken. Over oma, die zulke lekkere pannenkoeken bakte en met wie je zo leuk spelletjes kon doen. Over opa met wie je zo fijn kon stoeien en die van die leuke uitjes organiseerde. En allebei hadden ze verhalen over vroeger, die je nu nog wel eens aan jouw kinderen of kleinkinderen vertelt.

Toen Bernard MIché op11 mei 1942 in Oranienburg/Sachsenhausen werd gefusilleerd, was hij nog geen opa. Zijn kleinzoon Ruud werd pas ver na de Tweede Wereldoorlog geboren. Toch is Bernard Miché niet vergeten door de kleinzoon, die hij nooit mocht leren kennen.

“Al werd er thuis weinig over mijn opa gepraat, toch heb ik wel een beetje een beeld van hem”, vertelt Ruud Miché zo veel jaren later. “Hij was een heer, een formele man, maar wel met humor. Hij werkte bij de Gooi- en Eemlander, het regionale dagblad dat ook nu nog verschijnt. Een broer van hem was daar redacteur. Opa was voorman van de loodzetters, de afdeling die artikelen zette, het eigenlijke maakproces van de krant.

Al in 1940 kwam de Gooi- en Eemlander onder NSB-leiding. Dat gaf binnen de krant veel discussie. Moest je je aanpassen of je juist teweerstellen. Hoe opa daar formeel in zat, weet ik niet. Wat ik wel heb ontdekt, is dat hij rollen lood achterover hielp drukken. Dat lood werd bewaard in een ruimte onder de opslag van de drukkerij en het kon nu worden gebruikt om verzetskranten mee te drukken.”

Bernard Miché is daar niet voor opgepakt. Zijn kleinzoon vertelt, dat hij begin twintigste eeuw trouwde met zijn oma en tijdens de oorlog was hertrouwd met zijn oma, een vrouw die uit een eerder huwelijk drie kinderen had. Een van die kinderen, een zoon, sloot zich in de oorlog aan bij de SS en heeft zijn stiefvader verraden. Als gevolg van zijn verraad zou een verzetsgroep van 25 mensen, die opereerde rond Breda, zijn opgepakt. “Over die stiefzoon werd nooit meer gepraat”, vertelt Ruud Miché. Hij is later naar Spanje gegaan waar hij rond 2000 is overleden.

Waarvoor opa precies is opgepakt, weet ik niet. Uiteindelijk is hij in Maastricht in een voormalig Franciscaner klooster terechtgekomen dat tot gevangenis was omgebouwd en later is gesloopt. In die gevangenis is hij in april 1942 berecht op beschuldiging van ‘deutschfeindliche’ activiteiten. Ruud MIché heeft bij zijn naspeuringen over zijn opa een document gevonden, dat de grond voor de doodstraf omschrijft als ‘voortgezette spionage’. Hoe het ook zij, Bernard Miché is voHHoe ervolgens van Maastricht naar het concentratiekamp Sachsenhausen gebracht, waar hij op 11 mei 1942 met 23 anderen is gefusilleerd.”

Na de oorlog werd er nauwelijks meer over Bernard Miché gepraat, ook niet in de familie. Ruud herinnert zich dat er een gedenksteen in het gebouw van de Gooi- en Eemlander was opgericht, waarop zijn naam stond. “Ik weet nog dat ik daar als kind met mijn vader ben wezen kijken. Ik heb mijn vader ook wel naar zijn vader gevraagd, maar het enige wat hij dan zei was dat opa in Duitsland was gestorven en dat hij niet wist waar ze hem hadden begraven. Mijn vader was 16 toen zijn vader werd gedood. Misschien deed hij er wel het zwijgen toe omdat de hele geschiedenis zo pijnlijk was. Opa’s verrader was per slot van rekening mijn vaders halfbroer.”

Toch kwam opa in het leven van Ruud MIché. “Ik heb ook een grafische loopbaan gehad, ben als het ware in zijn voetsporen getreden. Ook lijken we behoorlijk op elkaar. Ik ben dus naspeuringen naar hem gaan verrichten. En naarmate ik meer over hem te weten kwam, ben ik trotser op hem geworden. Misschien had ik wel op dezelfde manier gehandeld als hij, want ik kan ook niet tegen onrecht.

Inmiddels heb ik de afscheidsbrief van opa gevonden, maar ook de brief van Koningin Wilhelmina aan de nabestaanden. Een neef van mij woonde destijds in Berlijn en ging jaarlijks naar de herdenking van de gevallenen in Sachsenhausen. Ik heb op zijn verzoek nog een document over opa naar het plaatselijke museum gestuurd, dat ze daar nog misten.

Gek veel bezittingen van opa waren er niet meer toen hij werd gefusilleerd en wat er was is bij een broer van hem terecht gekomen en daarna verdwenen. Opa’s afscheidsbrief is er nog wel en die ontroert me tot op de dag van vandaag. Opa vertelt dat hij berust in zijn lot. Hij schrijft bereid te zijn te sterven en hij heeft vrede gevonden bij zijn zorg. Wel uit hij zijn zorg over en geeft bemoediging aan zijn kinderen, groet de mensen uit zijn omgeving en vindt kracht in zijn geloof. Hij weet zeker dat hij met God zal gaan, naar het huis van zijn vader, waar vele woningen zijn. De brief eindigt met de woorden: “Ik sterf als een Christensoldaat’. Ik deel opa’s geloof niet meer, maar ik ben daar zo ontiegelijk trots op…”

Bernard Miché mag dan wel gedood zijn in de oorlog, vergeten is hij niet.

In den nacht van 10 op 11 mei 1942.

Lieve Zusters en Broers.

Het is zoo moeilijk voor mij, jullie een brief te schrijven, die jullie en mij voldoet, maar ik kan toch niet anders, als jullie melden, dat dit mijn laatste brief is, die je ooit van mij zult ontvangen. Morgenochtend, of liever over een paar uur, zal mijn doodvonnis worden voltrokken.

Ik zie jullie in mijn verbeelding schrikken, of misschien nog wel meer, maar heusch lieve Zusters en Broers, ik ben, God zij dank, volkomen bereid om te sterven. Dagen, nachten, maanden lang heb ik geworsteld en gebeden voor de troon der Genade, en heerlijk, God heeft mij gehoord en verhoord . Rustig en kalm ga ik straks de dood tegemoet, en ik hoop de kracht te krijgen om als laatste woorden te spreken: ,, Heere, wees mijn ziel genadig " God zegt in Zijn Woord: ,, Mijn genade is u genoeg " en daar heb ik voor geleden, gestreden en gebeden.

Rustig en volkomen kalm ga ik naar mijn lieve ouders.
Lieve broers en zusters het is hard voor jullie om dat te lezen, maar weest er van overtuigd dat Bernard jullie dit schrijft met volle heerlijke zekerheid, dat hij vrede heeft gevonden.

God zij dank. God gebruikt wonderlijke wegen en Hij heeft deze weg gebruikt om mij terug te brengen op den weg die onze lieve ouders ons hebben voorgehouden. Mocht ik jullie in mijn leven al eens verdriet hebben gedaan, dat is vergeven door jullie, dat weet ik, dat stemt mij tevree. Ik, en dat weet Max het beste, ik was altijd alles gauw vergeten. Daarom Maria, Lena, Karel, Martinus, Gerard, Piet, plus de aangetrouwde, en allemaal, wees er van verzekerd, ik ga de hemel in met een rein hart, ook tegenover jullie. God geve jullie kracht en sterkte om dit te dragen.

Max, aan jou een enkel woord nog. Aan jou mijn dank voor het vele goede wat je in deze omstandigheden voor mij e.a. gedaan hebt. Ook voor al het andere wat je voor mij geweest bent. Onze stemmen hebben zich vaak tegenover elkaar verheft, maar je bleef mijn broer.
Wil je vooral de fam. Buising mijn hartelijke groeten overbrengen. Edele vent is dat. Ook de collega's en van zelf Mr. Klene en anderen. Ik ga nu eindigen om mij voor te bereiden voor deze heerlijke reis. Wees nogmaals overtuigd ik ga met God. Hij zal mij sterken.

Ik ga naar 't huis mijns Vaders,
Mijns Vaders, Groot en klein.
En daar zijn vele woningen,
Daar wil ik bij Hem zijn.

Lieve Zusters en Broers. Ik ga nu. Dat God jullie sterken en zegenen is de laatste bede van jullie liefhebbende broer Bernard.

In nood, denk eens aan mijn kinderen.
Bernard.

Ik sterf als Christen-soldaat.