Jan Pieter Adèr

In 1913 trad J.P. Adèr bij de Staatsspoorwegen in Nederlands-Indië in dienst, waarbij hij in augustus van datzelfde jaar tot aspirant-adjunct chef van de vierde afdeling benoemd werd. Bij het dienstvak Beweging- en Handelszaken voerde hij het beheer over verschillende Inspectieafdelingen. De benoeming tot Inspecteur 1e klasse volgde in 1925. In 1929 werd J.P. Adèr van het Inspectiekantoor te Weltevreden (Batavia) naar het kantoor van de chef Exploitatie Westerlijnen te Bandoeng overgeplaatst en in mei van datzelfde jaar belast, tijdelijk, met de waarneming der betrekking van afdelingschef bij die exploitatie. In 1931 werd hij benoemd tot chef van de vierde afdeling van de exploitatie der Oosterlijnen van het Java-bedrijf der Staatsspoor- en Tramwegen te Soerabaja. In 1933 werd J.P. Adèr benoemd tot chef der Exploitatie der Oosterlijnen van het Javabedrijf. In oktober 1936 volgde de benoeming tot hoofd van verkeer- en handelszaken. In 1938 werd J.P. Adèr belast met de waarneming van de betrekking van fungerend Hoofdinspecteur, Hoofd der Staatsspoorwegen in verband met het verlof naar Europa van de Hoofdinspecteur H. van Galen Last. Vanaf 30 december 1940 volgde J.P. Adèr H. van Galen Last op als Hoofdinspecteur (de hoogste functie bij de Staatsspoorwegen). In deel 11b van het standaardwerk Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog schrijft dr. Lou de Jong: ‘Tijdens de Tweede Wereldoorlog onder Japanse bezetting werden groepen Nederlanders en Indische Nederlanders door de Kempeitai op losse gronden beschuldigd van sabotage of het treffen van voorbereidingen voor sabotage of voor andere verboden activiteiten. Zo werd eind 1942 op een spoorwegemplacement te Poerwokerto een hoeveelheid dynamiet ontdekt die daar was achtergelaten door het Koninklijk Nederlandsch Indisch Leger en waar niemand naar had omgekeken. Conclusie van de Kempeitai: er wordt sabotage voorbereid! Een aantal (...) hogere functionarissen van de Staatsspoorwegen onder wie het vroegere hoofd van de afdeling verkeers- en handelszaken van de directie, J.P. Adèr, werden uit de Soekamiskin-gevangenis bij Bandoeng naar Poerwokerto overgebracht. Adèr werd ervan beticht dat hij in opdracht van hogergeplaatsten opdracht gegeven had, spoorwegsabotage in voorbereiding te nemen, zulks volgens kennelijk al voor de oorlog vastgestelde plannen. (...) Het is niet bekend tot welke vonnissen de vondst van het dynamiet te Poerwokerto heeft geleid.’ In ieder geval werd Jan Pieter vanaf 13 juni 1942 gevangengehouden in de Soekamiskin gevangenis te Bandoeng, waar hij op 25 mei 1945 overleed. Tijdens zijn gevangenschap heeft Jan Pieter kans gezien op dunne blaadjes papier zijn inzichten te verwerken in een verhandeling getiteld 'Het Verkeerswezen na den oorlog. Jan Pieter Adèr is overleden aan de gevolgen van de martelingen die hij in de Soekamiskin gevangenis heeft moeten ondergaan. Sluiten