Jannetje Johanna Schaft

Op de Eerebegraafplaats Bloemendaal rust één vrouw, de 24-jarige Jo ‘Hannie’ Schaft, het meisje met het rode haar. Zonder overdrijving kan zij de bekendste vrouw uit het Nederlandse verzet worden genoemd.Jo studeerde rechten aan de Universiteit van Amsterdam tot zij in april 1943 weigert de loyaliteitsverklaring voor studenten te tekenen. Zij was toen al actief voor het verzet door met het stelen van persoonsbewijzen en het verzorgen van onderduikadressen voor twee Joodse vriendinnen. Het werk hield niet op. Ze wist ongezien tientallen persoonsbewijzen te bemachtigen op plekken waar mensen onbewaakt hun spullen achterlieten: de schouwburg, cafés en kleedhokjes van zwembaden.In de zomer van 1943 sloot Jo zich aan bij een Haarlemse sabotagegroep. Ze ontmoette daar Truus en Freddy Oversteegen. Het drietal verzamelde inlichtingen over Duitse verdedigingswerken en later ook over V-2 raketinstallaties. Jo was altijd onderweg om distributiekaarten, geld, illegale bladen en wapens te vervoeren, maar ook om berichten tussen verzetsgroepen over te brengen en Joodse onderduikers onder te brengen. Toen bekend werd dat de Duitse politie op zoek was naar een roodharig meisje, verfde Jo haar haar zwart en droeg ze een nepbril. Vanaf dat moment liet ze zich Hannie noemen.Tussen juni 1944 en maart 1945 was Hannie minimaal acht maal betrokken bij (pogingen tot) liquidatie van Nederlanders die met de bezetter collaboreerden. De Franse Sipo-informant ‘madame Sieval’ was haar laatste doelwit. Op 21 maart 1945 schoten Truus en Hannie meerdere malen op haar, maar de dikke bontjas ving de kogels op. Diezelfde avond werd Hannie bij een routinecontrole in Haarlem-Noord door de Duitsers staande gehouden. Ze vonden een pak van het illegale communistische blad De Waarheid in haar fietstas. Op het politiebureau ontdekte ze dat ze ook een geladen 9mm-FN pistool bij zich had. Later kwam een Sipo-agent er achter dat zij de ‘rothaarige Mädel’ is. Tijdens de verhoren bekende Hannie dat ze vijf aanslagen op ‘foute’ Nederlanders had gepleegd. De namen van degenen met wie ze dat deed, noemde ze niet.Na de bekentenissen wist de Sicherheitspolizei even niet wat ze met haar aan moesten. Gearresteerde vrouwelijke verzetsleden werden tot dan toe overgebracht naar Duitse concentratiekampen. Transport naar Duitsland was op dat moment niet mogelijk door de oorlogsomstandigheden. De Duitsers besloten daarom haar in Nederland te fusilleren. Op 17 april 1945 werd Hannie door de Duitser Mattheus Schmitz en de beruchte SD’er Maarten Kuiper uit haar cel gehaald. Andere gevangenen die de oorlog overleefden verklaarden later dat ze haar hard hoorde schreeuwen. In het duingebied van Overveen, op weg naar de naar de executieplek, werd Hannie plots van achter in het hoofd geschoten door Schmitz. Hij verklaarde later dat hij medelijden met haar had en haar niet langer wilde laten kwellen. Het tegenovergestelde gebeurde, de kogel was van een te klein kaliber. Kuiper, die naast haar liep, loste vervolgens het dodelijke schot. Haar lichaam werd ter plekke in een diepe kuil begraven.Vlak na de bevrijding werden al snel de eerste massagraven ontdekt in Overveen. Zes weken na haar dood vond men het lichaam van Hannie. Op 27 november 1945 zijn haar stoffelijke resten op de erebegraafplaats Bloemendaal bijgezet in aanwezigheid van leden van het Koninklijk Huis en het kabinet. Bij haar herbegrafenis werd Hannie Schaft door Koningin Wilhelmina geprezen als symbool van het verzet. Ze kreeg het Verzetskruis toegekend en een onderscheiding van de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower voor uitzonderlijke moed en verdienste. Sluiten