Nicolaas Hendrik van der Schaft

Nico was het eerste kind van Nicolaas van der Schaft en Maria Pieternella (Nel) van der Schaft- de Munck. Hij werd geboren in Middelburg, net als zijn moeder. Zijn vader Nicolaas, die Niek werd genoemd, was geboren en getogen in Delft. Na Nico werden er nog drie kinderen geboren, Riet, Henk en Anneke. Na de geboorte van twee kinderen in Utrecht verhuisde het gezin naar Rijswijk in Zuid Holland, waar de jongste dochter, Anneke, werd geboren. Vader Niek was beeldhouwer en ging bij Monumentenzorg in Den Haag werken, waar hij opzichter werd.

Zijn oudste zoon was meer geïnteresseerd in techniek. Hij wilde marconist worden en koos voor een studie aan de Zeevaartschool in Utrecht. Toen de oorlog uitbrak, was de jonge Nico nog geen 18 en vermaakte hij zijn familie al jaren met allerhande grappen en grollen. Zijn zus Riet verklaarde later dat ze het dikwijls bijna in haar broek deed van het lachen. Iedereen was dol op Nico, óók zijn latere verloofde Jopie. Nico had er schik in dat de Duitse bezetters zijn kadettenuniform van de Zeevaartschool aanzagen voor een Duits uniform en dat ze voor hem salueerden, hij vond dat eigenlijk wel gepast.

Uiteraard werd de sfeer grimmiger naarmate de oorlog langer begon te duren, er kwamen razzia's en er was niet genoeg te eten. Nico's moeder Nel moest tulpenbollen koken. De jongere broer van Nico, Henk, zag vanuit het raam mensen met pannetjes soep vanuit de gaarkeuken voorbij lopen. Eén vermagerde man school regelmatig even in de brandgang naast het huis van Nico, waar hij wanhopig een paar hapjes uit het pannetje nam, vóór hij beschaamd en met gebogen hoofd zijn weg vervolgde naar huis.

Het jongste zusje van Nico, Anneke, die pas een jaar of 9 was, vertelde later dat haar broer Henk net als iedereen worstelde met de beklemmende gevolgen van de oorlog en dat hij een keer naar aanleiding van bovengenoemde taferelen heel hard begon te huilen. Broer Nico moest toen ook tranen wegslikken en zei daarna verbeten tegen zijn broer en zussen: ik zal jullie beschermen! Nico wilde niet alleen maar toekijken; hij zocht contact met het verzet. Er moesten berichten doorgeseind worden, o.a. over de V2-raketaanvallen op Den Haag en omstreken. Dat gebeurde vanuit de kelder van een Rijswijkse slagerij. Het waren gevaarlijke activiteiten, want er reden Duitse peilwagens rond met apparatuur die signalen op probeerden te vangen. Maar het verzet kon een marconist goed gebruiken en Nico wilde iets doen.

Op een fatale avond had Nico een vriend meegnomen naar de slagerij, Henk Minderman, die óók iets wilde betekenen voor het verzet. Die avond werden alle aanwezige verzetsmensen (mogelijk na een tip) opgepakt in de slagerij en gevangen gezet in het Oranjehotel, de gevangenis in Scheveningen. De familie van Nico hoorde weinig tot niets uit de gevangenis. De bevrijding kwam in mei '45 en de vader van Nico ging met zijn jongste zoon Henk naar het Oranjehotel, in de hoop daar zijn oudste zoon in de armen te kunnen sluiten bij de poort. Nico kwam niet uit de poort en de volgende dag ook niet. Nico werd niet herenigd met zijn familie en zijn verloofde.

Nico is op 8 maart 1945, twee maanden voor de bevrijding, gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte, samen met 37 andere gevangenen uit het Oranjehotel, waaronder zijn vriend Henk Minderman. Het was een represaille n.a.v. de aanslag op SS-officier Hanns Rauter, bij de Woeste Hoeve op de Veluwe. Rauter overleefde, maar de aanslag kostte 121 mensen uit het hele land het leven. Nico is maanden na de bevrijding gevonden, hij werd opgegraven uit het zand van de Waalsdorpervlakte, op de plaats waar nu het Rauter-kruis staat. Zijn vader Niek ging hem samen met zijn schoonzoon Jarig, met lood in de schoenen, identificeren. Ze zagen de gouden zegelring en het horloge van Nico en er was geen twijfel mogelijk. De familie was lamgeslagen van verdriet. De oorlog was voorbij, maar had, zoals in ontelbare andere levens en harten, een wond geslagen die niet meer zou helen.

Niek, de vader van Nico, is 86 jaar geworden, Nico's moeder Nel 93. Zijn jongere broer Henk (mijn vader) is 89 jaar geworden en zijn zus Riet mocht 92 jaar oud worden. Nico's jongste zus Anneke is gelukkig nog in het midden van haar familie.

Nico heeft hen allemaal beschermd.

Hij was pas 22 en we gedenken hem met liefde en trots.

Op de foto: Henk, de jongere broer van Nico, in 1929.