Het jaarthema 2013 van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, moest ik een paar keer overlezen voor ik er mee uit de voeten kon. Vrijheid spreek je af, is voor de dag van morgen, Bevrijdingsdag. Vrijheid moet verdedigd worden. Als ze verpletterd wordt, zoals in de meidagen van 1940, moet ze worden bevochten en heroverd.

Vandaag, op dit uur, gaat de vlag halfstok. We staan stil bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van gewapende conflicten nadien, waarbij landgenoten omkwamen. In ons Goede Vaderland vielen in ‘40-’45, bijna 200.000 doden, in Nederlands Indië ruim 6.200.

Sinds de dag dat Hilvarenbeek militairen, burgers en slachtoffers van de Holocaust herdenkt, waarvoor veel dank aan de oud-indië veteranen verenigd in Serdadu Serdadu Kembali en hun nazaten, neem ik deel aan die plechtigheid. Waarom? Opdat zij die vielen niet vergeten worden. Voor het eerst sta ik op deze plaats en denk aan …..

Je zoekt hem tevergeefs in enig deel van het Koninkrijk der Nederlanden van Lou de Jong. Je vindt hem niet in het 107 bladzijden lange register van persoonsnamen. Tussen de, vrij nauwkeurig, geschatte 6323 namen ontbreekt de zijne. Hij bleef naamloos en onopgemerkt in de grote geschiedenis. Zijn naam ontbreekt eveneens in een boekje dat de wederwaardigheden beschrijft van het dorp waarin hij op Koninginnedag van het jaar 1937 was komen wonen. Een dorp in oorlogsjaren. Voor dat dorp wordt die periode begrensd door Eerste Pinksterdag, [10 mei] 1940 en de naamdag van Franciscus, 4 oktober 1944. Na de oorlog kreeg Maria, Troosteres der Bedrukten, er een kapelleke. Dat is gebouwd met stenen van kapot geschoten boerderijen. Binnen in het kapelleke hangt een sober grijs geverfd bord. Daarop zijn in zwart geschilderd de namen van al degenen die door direct oorlogsgeweld zijn omgekomen. Drieëntwintig mannen en zeven vrouwen. 'Gedenkt hen in uwe gebeden' gebiedt het opschrift. In 1994 is zijn naam toegevoegd. Hij was geen soldaat, geen verzetsheld of passant die pardoes op een mijn trapte.

Met Kerstmis 1944 zijn de tijden allesbehalve gunstig. Het dorp is dan wel bevrijd maar in België woedt het Ardennenoffensief en de vijand bestookt de havens van Antwerpen met V1's. In die ongewisse dagen zijn de manschappen van de Binnenlandse Strijdkrachten paraat, bij tij en ontij. Hij is één van hen. Hij loopt een longontsteking op. Er zijn geen medicamenten voorhanden. Het ziekenhuis is onbereikbaar. De Lieve Heer, van het kruis gebeden, laat gebeuren wat gebeuren moet. Derde kerstdag 1944 sterft hij. 'De overledene was een man van bijzonderen ijver en buitengewone toewijding voor de goede zaak', schrijft het Nieuwsblad. Hij wordt met militaire eer begraven. De sneeuw ligt een halve meter hoog.

Zijn laatste rustplaats vindt hij op het ereveld van de Nederlandse Oorlogsgraven Stichting te Loenen. 1066 staat erbij. Een platte steen, zo groot als een fors uitgevallen plavuis, vermeldt de data: 14 juli 1908 – 27 december 1944. Slechts 329 dagen deelden wij het leven. Hij was mijn vader, ik zijn vierde kind.

Tekst uitgesproken door zoon Ad op 4 mei 2013 te Hilvarenbeek.