HEINRICH SURBECK 1876—1945.

Begin november 1945 ontvingen zijn familieleden, vrouw en zoon, die zich in Hallau bevonden, via het Rode Kruis van hun twee dochters uit Medan op Sumatra het rouwbericht dat hun geliefde vader op 15 oktober bij een inheemse opstand was omgekomen. Dit nieuws veroorzaakte niet alleen extreme consternatie en verdriet onder zijn naaste familieleden in Hallau en Trasadingen, maar wekte uiteraard ook oprechte condoleances op van zijn talrijke vrienden in het land voor de familie die zo pijnlijk getroffen was.

Heinrich Surbeck, ingenieur-chemicus, was een man met buitengewoon theoretisch en praktisch talent en een gouden karakter, die het verdient om op deze pagina's van ons herinnerd te worden. We willen proberen zijn leven kort te beschrijven, dat gevuld was met hard werken, inspanning, ontberingen, gevaren en teleurstellingen, maar ook bekroond met eer en grote successen. Heinrich Surbeck, geboren op 16 februari 1876, bracht zijn jeugd door in zijn geboorteplaats Hallau als de enige zoon en jongste van de drie kinderen van de dappere, bereisde H. Surbeck, meester-slager. Zijn moeder, een goede, zeer intelligente vrouw, kwam uit een gerespecteerd boerengezin. Na mislukte pogingen en pogingen gaf de vader het slagerijbedrijf op en concentreerde de familie zich vervolgens volledig op de landbouw, vooral de wijnbouw.
De schok die deze verandering met zich meebracht, verdween niet spoorloos. Een paar jaar later werd het gesloten. De oudste dochter sloot zich aan bij een groep emigranten en vond een nieuw huis in Amerika. In die tijd, aan het eind van de jaren tachtig, begon een langdurige crisis in de wijnbouw, en alleen met aanhoudend hard werken en grote spaarzaamheid kon wat verworven was bij elkaar gehouden worden; het is de tijd waarin onze dorpen begonnen te ontvolken. Net als andere boerenkinderen moest de slimme jongen moedig samenwerken met zijn moeder, die in hem begrip voor de processen in de natuur wist te wekken en op jonge leeftijd de ontberingen van het leven kon leren voelen. Op school was hij de meest capabele en hardwerkende onder ons, en zijn talenten ontwikkelden zich steeds verder, zodat zijn ouders besloten hun jongste te laten studeren. Hij had een bijzonder talent voor vreemde talen, volgde op de middelbare school naast Frans en Engels ook lessen Latijn en Grieks en was van plan filoloog te worden. Op de middelbare school waren het echter de leraren natuurwetenschappen, vooral professor Meister, die de ambitieuze jongeman aan hun zijde wisten te krijgen. Hij had een grote belangstelling voor botanie en scheikunde. Tijdens zijn middelbare schooltijd verloor hij zijn vader door de dood. Nu stond de moeder alleen met haar leerling. Maar het mag hem aan niets ontbreken en net als zijn kameraden moet hij genieten van een fijne studietijd. In 1896 studeerde de onstuimige Scaphusian af van de middelbare school, studeerde vervolgens een semester plantkunde in Lausanne en begon daarna scheikunde te studeren aan de Zwitserse Federale Polytechnische Universiteit. Hij vond kameraadschap en afwisseling bij de schutters. Toen hij in het voorjaar van 1900 midden in zijn eindexamen zat, werd hij ziek en kreeg hij ernstige longontsteking, maar hij spaarde zichzelf niet en voltooide in plaats daarvan zijn werk met vasthoudende energie. Later kwam de reactie en moest hij, ernstig ziek, naar het Wald-longsanatorium. De middelen waren grotendeels uitgeput en moeder en zoon hadden vrijwel niets meer. Nadat zijn toestand enigszins verbeterde, nam hij een baan als secretaris in het kuuroord St. Moritz. Daar schreef hij zijn eerste wetenschappelijke werk: ‘For Dyers and Bleachers’, met een voorwoord van zijn vaderlijke vriend, professor Gnehm. Gedurende deze tijd werd een technisch manager gezocht voor de Gambir-plantage Gading Estate in Indragiri op Sumatra, eigendom van Zwitsers, om pure Gambir te produceren voor kleurstof en tannine. Nog steeds geenszins genezen, aanvaardde hij de verbintenis uit noodzaak en in de hoop daar in de tropen van zijn lijden verlost te worden. Het was moeilijk om afscheid te nemen van je dierbaren! Hij herstelde daadwerkelijk en behaalde al snel volledig succes in zijn praktische werk. De faciliteiten die hij hier aantrof waren erg primitief. Er moesten eerst apparaten en machines worden uitgevonden en gebouwd, met behulp waarvan hij een zuivere, uitstekende zijdekleurstof kon produceren, en de verkoop van dit product in Europese landen leverde zijn bedrijf grote winsten op.
Nadat de arbeidsovereenkomst met het genoemde bedrijf afliep, maakte Heinrich Surbeck zich vrij en werd mede-oprichter van zijn eigen, eveneens uit Zwitserland bestaande, bedrijf dat de naam "Goenoeng Malajoe Plantation Company" aannam. De Nederlandse overheid heeft in het gebied rond Asahan een stuk oerwoud drooggelegd met het doel Gambir-plantages aan te leggen. Dat is gemakkelijk te zeggen, maar de daarmee gepaard gaande gevaren, grote inspanningen en risico's zijn voor ons nauwelijks verloren gegaan

Succes.
Het was gedurende deze tijd (1908) dat zijn huishouden werd opgericht.
Setty Fankhauser von Konolfingen wist een gezellig huis te creëren voor de drukbezette man, de vele plichten van vertegenwoordiging te vervullen en, samen met haar man, haar twee zonen en twee dochters op te voeden tot goede en capabele mensen op basis van een prettige sfeer. gezinsleven. “In de vrije uren van zijn professionele activiteit hield Heinrich Surbeck zich graag bezig met botanische studies. Op talrijke reizen naar de omliggende gebieden van Siantar (naar het Tobameer en naar de top van Soeroengan) verzamelde hij vooral varens, knotsmos en mosvarens (Selaginella), maar ook opmerkelijke vertegenwoordigers van bloeiende planten. Het resultaat van deze succesvolle onderzoeksactiviteit, waaraan we waardevolle bijdragen aan de flora van Noordwest-Sumatra te danken hebben, was een uitgebreid herbarium van ongeveer 500 zorgvuldig verzamelde en gedroogde tropische planten. De vele zorgvuldig uitgevoerde detailtekeningen en toelichtingen bewijzen dat Surbeck de planten niet alleen verzamelde, maar ook tot in detail bestudeerde. Helaas heeft hij nooit de tijd gevonden om zijn prachtige verzameling naar eigen inzicht te beoordelen. Daarom heeft deze vele jaren onaangeroerd in Hallau gelegen totdat hij deze in 1939 tijdens een varensliefhebber aan een varenliefhebber, leraar E. Oberholzer in Saturdayern (Zürich), schonk. thuisblijven, die vervolgens, indien mogelijk, de planten die in de beste staat verkeerden, identificeerde, kweekte en arrangeerde.
Door prof.dr. Aangemoedigd door Walo Koch in Zürich pakte Heinrich Surbeck de afgelopen jaren zijn botanische werk weer op en zou waarschijnlijk veel waardevolle informatie hebben verstrekt over de flora (vooral waterplanten) van dit nog weinig onderzochte gebied als hij zijn werk niet plotseling had verlaten. baan vanwege zijn tragische dood. Effecten zouden eruit zijn gescheurd." (Vriendelijke mededeling van E. Oberholzer.) Tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog deed zich een goede gelegenheid voor om het gehele bedrijf aan de Engelsen te verkopen, waardoor zijn bedrijf ontbond. Heinrich Surbeck had al relaties opgebouwd in Siantar, waar het gezin nu verhuisde en zich vervolgens bleef vestigen. Een nieuw tijdperk van leven met onvermoeibaar werk stond op het punt te beginnen. Hier bouwde hij een elektriciteitscentrale, runde een limonade- en ijsfabriek en opende een modern hotel, een van de mooiste van het land. - Hij was in Zwitserland voor de nationale tentoonstelling. De zonen zouden nu hun universitaire studie afmaken en logeerden hier bij hun moeder. De gevolgen van de ongelukkige oorlog lieten een verbintenis niet langer toe, en toen de oudste zoon midden in zijn studie in de herfst van 1940 door een verraderlijke ziekte werd weggenomen, was er geen gelegenheid om het ernstige lijden gezamenlijk te dragen.
Nadat ook Japan verslagen was, kwamen in oktober 1945 de eerste brieven uit Sumatra. In een gedetailleerde brief uit september beschrijft onze vriend de angst, afschuw en kwelling die de Nederlanders en andere Europeanen in gevangenissen en concentratiekampen door toedoen van de Japanners moesten doorstaan. Uiteindelijk respecteerden ze het Zwitserse consulaat tot op zekere hoogte, en de familie Surbeck kon in het hotel verblijven, dat in beslag was genomen, maar het slachtoffer was van alle intimidatie. Ook vernemen we hoe hij met gevaar voor eigen leven kosten noch moeite spaarde om in het geheim hulp te bieden aan zijn Nederlandse vrienden, en ook werd in de pers bekend gemaakt hoe hij zich na de bevrijding volledig ter beschikking stelde van het Rode Kruis.
Tijdens de bezetting hebben de Japanners de lokale bevolking bewapend en systematisch opgehitst tegen de Europeanen en Chinezen en hen aangemoedigd om te stelen en te beroven. Na de terugtrekking van de bezettende macht doemde het grootste gevaar van deze kant op. Door zijn onverschrokken gedrag was de heer Surbeck er al in geslaagd een aanval van een horde in september te voorkomen en af ​​te slaan, en er bestond hoop dat het ergste gevaar overwonnen was toen het ongeval op 15 oktober plaatsvond. Naast de gebouwen gingen ook waardevolle botanische en zoölogische collecties en in ieder geval geschreven wetenschappelijke werken door vlammen verloren.
Tijdens zijn ruim veertigjarige verblijf in het Verre Oosten kwam Heinrich Surbeck herhaaldelijk met zijn gezin voor langere of kortere tijd naar Europa. Deels waren het zaken die hem daartoe aanzetten, maar hij wilde ook thuis ontspannen in zijn huis aan Brunnquell in Hallau. In dit prachtige huis bracht zijn bejaarde moeder een zorgeloos, zonnig pensioen door. Hij bezocht ook zijn zus aan de overkant van de oceaan in 1928. Tijdens een verblijf in zijn vaderland in 1930 werd hij tevens lid van de Natural Research Society. Maar thuis kon hij nooit van volkomen onbezorgd geluk genieten, omdat zijn gevoelige ademhalingsorganen doorgaans gevaarlijk werden aangetast door het barre klimaat waaraan hij niet meer gewend was. We nemen afscheid van onze vriend en zijn trots op hem; hij heeft de Zwitserse naam in verre landen geëerd.

Arthur Meyer (Hallau).

Hotel Siantar 
The Japanese respected the neutrality of Switzerland and Swiss citizens in the Dutch East Indies so they were free people during the war. Hotel Siantar was owned by a Swiss by the name of Heinrich Suerbeck. He was a chemist and botanist with great interest in tropical plants. In 1916 he founded the first soft drink factory of the Dutch East Indies and Indonesia, which sold very popular drinks under the brand Badak (rhinoceros), with sarsaparilla as topper. In 2016 the factory, now in Indonesia’s possession, celebrated its 100th anniversary. In early 1912, he built the hotel Siantar and made it successful.

During the war he and his two daughters stayed free, just like three other Swiss who had sought safety in hotel Siantar: A. Bauer (Sürbeck’s garden employee), H. Boner (machinist), and R.W. Schuepp (administrator of the palm oil company Dolok Sinoembah). During the war years they — and especially the two daughters — did their best to smuggle food into Siantar’s prison. There, 500 internees who stayed in miserable conditions and under the whip of the sadistic commander Nisjiuro Gyozo, who was sentenced and executed after the war. Their daily ration consisted of 50 grams of rice, so it is no wonder that half of the prisoners did not survive the war and died of hunger, disease or violence.

The sisters Lydia and Hedwig Sürbeck received the Resistance Star East Asia for their good deeds in 1950 and 1951.

Hedwig Sürbeck was the lover of J.C. Groenenberg, a cousin of prewar Dutch Prime Minister Colijn. On Sumatra he was an authoritative man because of his position as administrator of the Dutch Indisch Land Syndicate. Groenenberg was married, but his wife lived in the Netherlands and there was no divorce possible because of their Calvinist Protestant background. Everyone knew that Hedwig and he had a relationship, so it was not surprising that he rushed to his beloved in Siantar immediately after the capitulation of Japan. That Hotel Siantar was Swiss owned certainly played a role in his decision that it would be a safe place. Others who were in the hotel at that time were the doctor E.R.J. Boers and his wife:

“Doctor Boers was very much loved by the population and was nicknamed bapak Simeloenggoen (father of the people of Simeloenggoen). When he was in the camp, there was prayer in the mosques every Friday night for his well-being. After the Japanese capitulation, he left the camp at the request of the population”. (Quotation from the journal of the surgeon A. H. Smook)

By choosing to return to the Hotel Siantar, he signed the life of himself and his wife away. The hotel also accommodated four Dutch servicemen, an Indo-European, and three Ambonese. Presumably a small delegation of the Rapwi-corps (Recovery of Allied Prisoners of War and Internees) that was created by the Dutchman C.A.M. Brondgeest to bring as many interned Dutchmen to safety in Medan as quickly as possible. The leader of this group, Ensign Claessens, had asked the English in Medan for reinforcement, because he saw that disturbances would arise. In the absence of an answer, he drove to Medan to once again insist on the English in person, unintentionally saving his own life.

A Rumor

Until October 13th, 1945, after the proclamation of the republic, the relationship between the Sumatran people and the ‘belanda’s’ (literally ‘whites’, but in Indonesia the indication for Dutch) was hostile, but not violent. But then a rumor suddenly circulated: in front of a hotel in Medan (Sumatra’s capital city) in the Jalan Bali, a Dutch soldier had pulled the red and white emblem (colors of the Indonesian flag) of a school child’s uniform and stepped on it.

To date, this story in Indonesian historiography is mentioned as the beginning of a heroic uprising against the oppressor. Whether it ever happened is doubtful, but the rumor did its job and soon it also reached Siantar — leading to the assembly of a large crowd of Bataks (a Sumatran tribe) for the local hotel.

The Hotel Siantar was surrounded by a few houses, two of which were inhabited and guarded by Japanese soldiers. They stayed out of all these disturbances. In addition to those Japanese residences, some houses had been emptied for temporary accommodation. Many were awaiting transport to Medan including a few dozen Ambonese and Menadonese men, ex-servicemen from the islands of Ambon, and Celebes who had been released from prison and were weak and exhausted (they were previously threatened by the Bataks’s and had sought refuge in the hotel).

The Bataks mob was led by a well-spoken man from the Sumatran province, Aceh. The administrator of the hotel also turned out to be the instigator of violence. He was a protégé of Suerbeck and was educated at the Dutch high-school system, HBS, at Suerbeck’s expense. But he was radicalized during the Japanese occupation and now detested his benefactor. The crowd grew to more than a thousand men, Bataks people and Aceh people. They demanded that the Ambonese and Menadonese be surrendered to them. The Swiss Mr. Bauer stepped outside and tried to explain that the hotel was Swiss, a neutral place, and that there was no question of surrendering guests to the crowd.

They listened to him and suddenly there was a shot that hit Bauer in the head. He immediately fell to the ground. That was the signal for the raging crowd. The hotel was set on fire with Molotov cocktails. Then they entered and ransacked room after room and the guests were tjingtjanged (chopped into pieces with klewangs or machetes). Then the looting began. Photographs taken after the violence show empty spaces. Of the three soldiers, one (Ishaaq) survived the violence by playing dead, of the Ambonese and Menadonese a few dozen escaped, but at least twenty of them were murdered by the crowd. Both Boers and the Swiss Boner and Bauer did not survive.

Tjingtjang (current spelling Cingcang)

With the two other Swiss, namely hotel owner Sürbeck and planter Schuepp, the leaders of the crowd had special game plans. A century earlier the linguist Van der Tuuk had to flee from Bataks country because he heard that there were plans to consume him. Bataks were then men-eaters. On October 15th, 1945, they did it again. Sürbeck and Schuepp were brought to prison, where they (one after the other) were used as sacrificial animals. Smook, the surgeon who had dared to restart his practice in Laras (a town near Siantar), was arrested on October 16thand taken to prison, where he shared a one-person cell with five others. Including the son of Schuepp. He later wrote about it in his diary:

“We were obviously not in an enviable position. Thousands of Bataks’s had gathered around the prison and roared tirelessly: Boenoeh Belanda (murder the Dutch). I do not know how we got through the night! Outside the Bataks prison and in the main building there seemed to be a big party going on. Later we heard that the father of the Swiss boy was tjingtjanged during this party. That means being cut into pieces and still being alive while the bystanders were drinking their blood. The previous day that happened to Mr. Sürbeck, imagine, under the direction of the young man he had been giving the opportunity to study for free. It was awful! (…) There was a Javanese, a somewhat older man, who did not agree with the course of affairs for some time and who told me that tomorrow it would be my turn to be the daily murder victim.”

Fortunately for Smook, the rescue was near: at last a group of British soldiers had arrived. Smook: “And then this nasty thing happened: the murderers of Sürbeck and the others begged us to say that they had treated us well and that we were not mad at them! I thought that was a let down”. And there was another turnoff. “The next morning we took the Aceh man who was suspected of the murder of Doctor Boers with us and surrendered him to the British forces who set him free. He was sitting on a truck like a champion. According to the English commander, handling it this way was correct, as long as his guilt was not proven, he was a free man.”

A Festive Commemoration

The story told here is based on reasonably reliable Dutch sources and I think it reflects the facts. Some of the women and children who stayed at the hotel were taken to a nearby school and freed a few days later by the English. Among them are the daughters of Sürbeck, the son of Boner and an Indo (Dutch-Indonesian) mother (named Tellings) with a child. Boner junior, the surviving soldier Ishaaq, and one of the daughters Sürbeck issued a statement in Medan to the English with a detailed account of what had happened. The Indonesian version deviates strongly from this.

On Sumatra, it is remembered that the population gloriously put an end to a great grievance in Siantar. Their story: at the hotel Siantar a Dutch KNIL army unit of several dozen soldiers was present who behaved defiantly, hoisted the Dutch red-white-blue flag, waving their arms and holding parades. Until the population tired of it and they made an end of this part of colonial domination with great courage and decisiveness. Because after August 17thof that year, Indonesia existed!

The fact that some Swiss and Dutch citizens and dozens of Menadonese and Ambonese were also murdered are mentioned in the Indonesian stories, but not condemned.

A few weeks ago, historians started to research what happened during the period of 1945 to 1949 — researches were present from both the Dutch and Indonesian side. I wonder if that will lead to any adjustment of the Indonesian glorious version of what was probably no more than a massacre with the intentions of robbing and looting.

Sources:

Bussemaker Bersiap! Rebellion in paradise (Walburg Pers, 2005)
J.J. Van de Velde Letters from Sumatra (T.Wever, 1982)

Oudenhoven North Sumatra in wartime (Makkum, 2001)
Ronald Spector In the ruins of empire (Tantor Media 2007)

Kousbroek Back to Negri Pan Erkoms
San Sridayanti Purba Persepsi masyarakat terhadap peristiwa Siantar Hotel October 15, 1945

(The public perception of what happened in the Siantar Hotel takes place on 15 October 1945)

Thesis published by Fakultas Ilmu Sosial Universitas Negeri Medan (2012)

The Algemeen Handelsblad of 21-11-1945 and various other newspapers.

Siantar report Statement made by Miss Sürbeck, Mr Boner (jr) and Mr (unreadable) to the English commander dated 19-8-1945 in Medan (the date is a typing error, must be 19-10-1945)