Hermannus van Tongeren

Ingenieur Hermannus van Tongeren, roepnaam Herman, geboren op 6 oktober 1899 in Kota Radja, Sumatra, Indonesië. Zoon van Hermannus van Tongeren (1876-1941, koopman, generaal majoor der genie, overleden in Kamp Sachsenhausen) en Jeanne Wilhlmina Holle (1870-1958). Beroep electrotechnicus. Trouwt met Mieke (Maria Justina) Boers op 17 februari 1926 in Amsterdsm en ze krijgen samen vijf kinderen. Vrijmetselaar. Talentvol uitvinder en ook succesvol ondernemer.Lid van het verzet. Na een razzia in zijn huis onderweg in de auto neergeschoten door drie leden van de Sicherheitsdienst. Overleden op 9 september 1944 in Haarlem, begraven in Heemstede.

Oudere broer van Jacoba van Tongeren (1903-1967), verzetsvrouw, oprichter en leider van Groep 2000. https://jacobavantongeren.nl/

Bron: Heemstede in de oorlog https://hvhb.nl/app/uploads/2020/12/Heemstede-in-de-oorlog_Heemsteder.pdf

Bron: Haarlems Dagblad, 3 mei 1983
Morgen herdenkt Nederland allen die in de jaren '40-45 het slachtoffer werden van de naziterreur. Een van die tallozen is de Heemsteedse ingenieur Her­mannus van Tongeren. Hij werd op 7 september 1944, een paar dagen na Dolle Dinsdag, weggevoerd van zijn vrouw en vijf kinderen. De Duitsers namen hem mee, nadat ze bij hem thuis, aan de Herfstlaan 20, bij een huiszoeking illegale lectuur en een radio-ontvan­ger hadden aangetroffen.
Herman van Tongeren wordt op die 7de septem­ber niet voor het eerst direct geconfronteerd met het Duitse terreurapparaat. Drie jaar eerder is zijn vader, een hoge ex-KNIL-militair en grootmeester van de vrijmetselaarsorde, door de Duitsers gearresteerd en op transport gezet naar Sachsenhausen, waar hij kort na aankomst is overleden.
Het loopt al tegen middernacht als Van Tongeren jr. met de Duitsers mee moet, in een geblindeerde auto. Onderweg, niet ver van het Huis met de Beelden aan de Wagenweg, wordt hij door de Duit­sers uit de hard rijdende auto gesmeten. Hij krabbelt overeind. De Duitsers zien dit, keren terug, duwen hem op zijn knieën in de berm en geven hem een long- en een nekschot. Totaal verlamd valt Herman van Tongeren achterover. Een agent vindt hem vijf uur later langs de kant van de weg en laat een ambulance komen. Zijn opname, in het Elisabeth's Gasthuis, wordt voor de Duitsers geheim gehouden. Wel wordt zijn vrouw gewaarschuwd. Zij spreekt een uur met hem in het EG. In de vroege ochtend van 9 september overlijdt Herman van Tongeren aan zijn zware verwondingen.
Waarom, bijna veertig jaar later alsnog aandacht besteed aan deze Heemstedenaar? Allereerst is er het feit dat, naar zijn nu 81-jarige zuster Charlotte onlangs meedeelde, de Duitse misdadiger Klaus Barbie direct betrokken is geweest bij de executie van Herman van Tongeren èn bij de verho­ren van Hermans vader, in 1940/1941. Een opmerke­lijke zaak: dezelfde man die in begin van de oorlog de oud-KNIL-officier op h bureau van de Amsterdamse SD onder handen nam, keerde na een verblijf van enkele jaren in Frankrijk waar zijn gruwelijke optreden hem de bijnaam "Slager van Lyon" bezorgde - naar Nederland terug en liquideerde op een herfstavond in 1944 samen met twee andere Duitsers diens zoon, Herman van Tongeren. Volgens het relaas van Charlotte van Tongeren heeft Herman, vlak voor hij in het EG bezweek aan zijn schotwonden, aan zijn vrouw verteld dat hij Barbie, die hij persoonlijk had gezien bij bezoeken aan zijn vader op het Amsterdamse SD-bureau, had herkend.
De rol van de ex-Gestapochef Barbie, die nu vastzit in Frankrijk, geeft natuur1ijk een extra di­mensie aan de liquidatie in Heemstede in de herfst van 1944. Vooralsnog is daar niet meer over te zeggen; de Haarlemse officier van justitie mr. P. M. Brilman heeft de zaak in onderzoek. Als Barbies rol kan worden bewezen, zal dat overigens naar alle waarschijnlijkheid geen echte gevolgen hebben. Hem wacht immers, zo mag worden aangenomen, in Frankrijk een langdurige gevangenisstraf wegens zijn optreden daar.
Heeft het dan wel zin nu nog stil te staan bij de figuur Herman van Tongeren? Een echte "verzets­man" was hij niet. Onder de gevallenen van de jaren 1940-1945 is Herman van Tongeren er, ook in zijn woonplaats één. De wijze waarop hij, neergeschoten
en hulpeloos achtergelaten, slachtoffer werd van de Duitse terreur, is in die laatste periode van de oorlog niet eens uniek.
Een zaak dus die alleen van historische betekenis is? Toch niet. Herman van Tongeren was in veel opzichten een zeer bijzondere man, ook al ver voor de oorlog. Hij was zijn tijd ver vooruit. En in de oorlogsjaren wordt in zijn persoon sterk gesymboli­seerd hoe het idealistische verlangen om na de bevrijding aan een betere toekomst te werken, le­vend bleef. Dwars tegen de terreur en de verdruk­king in. Hij was een van de Nederlanders die in die afschuwe1ijke jaren hoop bleven putten en zich in geeste1ijk opzicht verrijkten, zonder ooit de bevrij­ding te mogen beleven.
Zo gezien heeft het zin, wat meer over hem en zijn werk te vertellen. Het navolgende kwam tot stand na gesprekken met een van zijn medewerkers, de Haar­lemmer M. J. Bouwer, mevrouw Charlotte van Ton­geren en de twee dochters en drie zoons van Herman van Tongeren: Inge, Ellen, Ben, Paul en Herman, die ook speurden naar brieven en andere documenten.