Jan Hendrik op den Velde

Zaandam, 1 juni 1901 - Gross Rosen, 31 december 1944Jan Hendrik Op den Velde, voor ingewijden ook wel Hein of Henk, wist gedurende WO II via een zelf gebouwde zender contact te leggen met Bureau Inlichtingen van de Nederlandse regering te Londen.Eén van de allergrootste problemen voor de Nederlandse illegaliteit was de slechte verbinding met Engeland. Hierdoor bleven duidelijke richtlijnen vandaar achterwege, had het verzet niet voldoende wapens en als er richtlijnen kwamen gaven die blijk van onvoldoende kennis van Londen omtrent de werkelijke situatie in bezet Nederland. Eén van de oorzaken van dit gebrek aan contacten met Engeland was het Englandspiel. Pas in 1944 werd de verbinding met Engeland beter.Voor die tijd zocht het verzet koortsachtig naar personen die in staat waren een seintoestel te bouwen waarmee contact kon worden gezocht met Londen. Daarmee was men er overigens niet: hoe wist Londen bijvoorbeeld dat zo'n zender bonafide was? In de eerste periode van de bezetting werd door de Orde Dienst aan de Zaandammer Jan Hendrik (Hein) op den Velde gevraagd of hij een zender kon bouwen. Hij slaagde hierin met veel moeite en wist contact te leggen met Bureau Inlichtingen van de Nederlandse regering te Londen. Een betere zender werd voor hem in de nabijheid van Breda afgeworpen samen met f 120.000,– voor het NSF. De Zaanse rechercheurs Pel en Brandsma haalden de spullen op en brachten ze naar Op den Velde en Van Hall.Het ging lange tijd goed maar ook Op den Velde werd verraden. Op 22 maart 1944 werd hij gearresteerd samen met zijn vrouw en enkele anderen. Op het moment dat het gezelschap werd weggevoerd vroeg mevrouw Op den Velde of zij een bepaalde plant die niet tegen de zon zou kunnen voor het raam mocht weghalen. Het verzoek werd ingewilligd. Voor ingewijden betekende de afwezigheid van de plant voor het raam, dat er onraad was.Desondanks kwam kort daarop Ds. Eikema binnen met een aantal gecodeerde berichten in zijn zak. De SD liet hem weer gaan toen hij verklaarde slechts op huisbezoek te komen. Een andere bezoeker werd wel vastgehouden. Het was de juist uit Londen overgekomen agent van Bureau Inlichtingen, de Zaandijker A. W. M. Ausems. Bij zijn fouillering wist hij te voorkomen dat een microfilm met belangrijke mededelingen bij hem werd aangetroffen. Ook vanuit de gevangenis bleef Op den Velde berichten naar buiten doorgeven. Hij wist aldus te voorkomen dat een aantal leden van de Raad van Verzet gearresteerd werd. Op 31 december 1944 stierf hij in het Neder-Silezische concentratiekamp Gross Rosen.In 2012 geven zijn drie zonen Wijbrand, Henk jr. en Jan een 318 pagina's tellend boekwerk uit waarin een zeer uitgebreide samenvatting van het leven van hun vader Jan Hein Op den Velde wordt vastgelegd. Sluiten