Op 31 januari 1944 arresteerde een opperluitenant van de Nederlandse Staatspolitie in Groningen Pieter Verkaik. Hij ging als Jehova Getuige langs de deuren met christelijke lectuur. De opperluitenant arresteerde hem omdat hij met boeken, brochures en pamfletten ventte. Deze fouilleerde Verkaik persoonlijk en vond in diens sok een briefje met geheimschrift. Verkaik wilde daar niets over vertellen, waarop de opperluitenant hem diezelfde middag nog afleverde bij de SicherheitsDienst in het Scholtenshuis in Groningen. Enkele dagen later trof een medewerker, die toen werkte voor de Bijzondere Recherche in het Scholtenshuis, Verkaik aan terwijl die op blote voeten de vloer van het vertrek dweilde. Verkaik 'was zeer vermoeid en zijn gezicht was bont en blauw. Van een gezonde kerel was hij veranderd in een wrak.' Hij had 3 of 4 dagen niet gegeten en was vreselijk geslagen bij een verhoor. Deze medewerker gaf Verkaik verlof om te stoppen met dweilen. Een typiste gaf hem haar brood en ook een rechercheur -die erbij was- ging zijn brood halen. Een foute collega was het niet eens met de gang van zaken en riep deze mensen ter verantwoording.

De moeder van Pieter Verkaik, Jacoba Zwart, getuigt dat haar zoon reizend Jehova Getuige was. In 1942 verkocht hij zijn kapperszaak in IJmuiden. Hij schreef haar over de arrestatie vanuit het Huis van Bewaring. Zij wist niet wie haar zoon gearresteerd had. Verkaik kwam niet meer vrij en maakte een gang door verschillende kampen. Bijna had hij de oorlog overleefd, maar de mishandelingen en ontberingen die hij had moeten doorstaan werden hem uiteindelijk fataal op 20 april 1945.

Vanuit het Scholtenshuis werd Verkaik overgebracht naar kamp Amersfoort. Daar was hij kapper. Omdat hij vanuit zijn geloof weigerde te gaan werken voor de Duitsers werd hij overgeplaatst naar kamp Vught. In augustus 1944 kwam hij in het werkkamp Arnhem. Omdat inmiddels duidelijk was dat men niets met hem kon aanvangen, werd Verkaik vanuit Vught gedeporteerd naar het concentratiekamp Sachsenhausen bij Berlijn. Ook hier weigerde hij werk en werd doorgestuurd naar het concentratiekamp Neuengamme. Als kapper (Blockfriseur) werd hij geplaatst in het werkkamp Hammerbrook in de Spaldingstrasse in Hamburg. Bij de ontruiming van dit kamp kwam Verkaik terecht in het evacuatieopvangkamp Sandbostel. Daar overleed hij negen dagen voor de bevrijding van het kamp.

Het bovenstaande verhaal vond ik bij het doornemen van mijn grootvaders dossier in het CABR in Den Haag. In de database van de Oorlogsgravenstichting vond ik de naam van Pieter Verkaik, begraven op het Nationaal Ereveld Loenen. In een Proces Verbaal van kort na de oorlog staat opgetekend wanneer en door wie hij is gearresteerd (niet de Grüne Polizei) en waarom hij aan de SD werd overgedragen. Ook staat er een detail in over zijn verblijf bij de SD in Groningen. Het is een tragisch verhaal. Triest hoe een onbenullig 'vergrijp' als boeken venten uiteindelijk leidde tot de lijdensweg en dood van een jonge man. Het enige wat ik nog kan doen is zijn verhaal vertellen en zo wat kleur geven aan de persoon die in Loenen, gemeente Apeldoorn begraven ligt.