Krijgsgevangene na bezetting van Ned. Indië door Japan1. Als krijgsgevangene op transport naar Sumatra Omstreeks eind Augustus 1944 werd A.O.O. Mag.beheerder MLa./KNIL. Jacobus Carolus VERMAAT met andere militaire kgvn. overbracht naar Batavia, het huidige Jakarta. In Batavia werd hij als krijgsgevangene ondergebracht, in de voormalige kazerne van het Garnizoens- Bataljon - het vroegere Xde Bataljon Inf. van het KNIL, dat tijdens de oorlog door de Japanners was ingericht als doorgangskamp, om de kgvn. van daaruit naar elders te transporteren; bijv. naar Singapore, Japan, Sumatra, Formosa/Taiwan, etc. Op 14 sep 1944 werd hij samen met ca. 1600 andere kgvn (Nederlandse, Menadonese, Ambonese KNIL miln. en waaronder ook miln. van de stadswacht uit Batavia), om ca. 24.00 uur gewekt met de opdracht zo snel mogelijk met al hun “hebben en houden” in het donker buiten aan te treden. Om 02.00 uur ’s nachts was de afmars en marcheerden zij langs de bekende markt - Pasar Senen - naar het station van Batavia; daar aangekomen moesten zij instappen in goederenwagons met de reeds klaarstaande treinen met bestemming…….de havenstad Tandjong Priok. Daar bleek het Japanse troepentranportschip ss “Junyo Maru” aan de kade gemeerd te liggen waarmee men – toen nog voor de kgvn. met onbekende bestemming – zou worden vervoerd. Wat later sloot zich nog een groep van 700 kgvn bij hun aan, afkomstig uit het interneringskamp Kamp Makassar.In Priok moest men uren op de kade wachten alvorens men tenslotte tegen de avond te worden ingescheept - overigens gedurende al die tijd - zonder eten of drinken verstrekt te hebben gekregen. Gelukkig bleek op de kade bij een gebouw van de KPM. een waterkraantje te zijn, waar de kgvn. gretig gebruik van hebben kunnen maken. In de middag kwamen onverwachts 4200 Javaanse Romusha’s (dwangarbeiders) op de kade aan, die als makke schapen in de onderste ruimen van het schip letterlijk werden gejaagd.Tegen de avond mochten de kgvn. eindelijk aan boord. Tijdens deze inscheping werden de kgvn. “als sardientjes in blik” in de ruimen geduwd; deze verbouwde ruimen beschikten o.a. slechts over enkele luchtsluizen en een enkel toilet; het stonk er dan ook vreselijk in deze gloeiend hete ruimen, waarbij men vrijwel zittend moest slapen; het weinige drinkwater was van onbetrouwbare kwaliteit, waardoor vele kgvn tijdens de zeereis al spoedig dysenterie zouden krijgen. De reis bleek later dan ook voor de kgvn. een ware hel a/b van deze schepen te zijn; die kregen dan ook de bijnaam “HELL- SHIPS”. Intussen was het bij de kgvn., via geruchten bekend geworden, dat de eindbestemming van de reis vermoedelijk Padang op Sumatra zou zijn; van daaruit zouden de kgvn. dan vervolgens naar Pakanbaroe worden overgebracht om hen gedwongen te laten werken bij de aanleg van een nieuwe spoorbaan van Pakanbaroe naar Moeara . 2.Gebeurtenissen tijdens de zeereis van de havenstad Tandjong Priok naar Padang, West Sumatra. In de late middag van 14/15 sep 1944 lichtte het ss “Junyo Maru” het anker en verliet de haven van Priok om vervolgens in konvooi in N.W. richting te koersen, samen met 2 Japanse Korvetten. In de nacht van 17 sep. was het heel slecht weer, maar de dag daarop op ma. 18 sep. 1944 was het in de ochtend al heel heet en stierven enige kgvn. aan de gevolgen van dysenterie; ze werden door de Japanners zonder pardon, meteen over boord gegooid. Als het kleine konvooi op 18 sep. ter hoogte was gekomen van de kustplaats Moko Moko bij Benkoelen, werd de “Junyo Maru” door de Britse onderzeeboot HMS “Tradewind” onder commando van LtCdr. S.L.C. Maydon) omstreeks 16.00 uur ‘s middags aangevallen en met 4 torpedo’s - binnen 20 minuten - tot zinken gebracht. noot: De “Junyo Maru” voerde geen Rode Kruis - tekens nog de voorgeschreven letters POW. De eerste torpedo trof de “Junyo Maru” midscheeps; na een zware explosie begon het schip hevig te trillen, waarbij delen van het schip overal heen werden geslingerd; enkel minuten later werd het schip door een tweede torpedo getroffen, waarna de “Junyo Maru” na ca 20 minuten onder golven van de Indische Oceaan verdween. Gedurende dit vreselijke drama verloren ca. 2000 kgvn hun leven; t.w. 1382 KNIL miln.,(waaronder Nederlanders, Surinamers, Ambonesen , Menadonesen en enkele mensen vd Ned. Koopvaardij), Amerikanen, Australiërs en Britse militairen; de meesten van deze laatste groep waren R.A.F. militairen. Voorts verloren 4000 Indonesische/Javaanse dwangarbeiders daarbij hun leven. Slechts 880 Kgvn werden o.a. door een Japans Korvet gered. Adjudant VERMAAT overlleefde helaas dit drama niet en verdronk in donkerblauwe wateren van de Indische Oceaan; Adjudant VERMAAT kreeg daar zijn “ZEEMANSGRAF”.Overige bijzonderheden. -De bemanning van het Japanse korvet hadden tijdens hun reddingsactie niet geschroomd om lichamelijk zwakke en zieke kgvn., die zij hadden gered, weer in zee te gooien. -De lichamen van de verdronken slachtoffers, die op de kusten van Sumatra waren aangespoeld, werden begraven op de begraafplaats Olo te Padang; na de oorlog werden deze slachtoffers herbegraven op het Ereveld Olo te Padang. - Er bevindt zich in een kapel in Loenen een plaquette ter herdenking aan de zeeslachtoffers in het Verre Oosten, alsmede een herdenkingsmonument op het Landgoed “Bronbeek” te Arnhem.juni 2018 bron: Jacq. Z. Brijl Sluiten