Henricus IJdo

Onder de circa 450 ex-krijgsgevangenen die op 23-5-1945 in Weert werden geregistreerd waren er ongeveer 150 afkomstig uit Arbeitskommando’s van Stalag IV-g Oschatz. Deze groep die op 23-5-1945 aankwam, was de eerste grote groep die repatrieerde vanuit Leipzig. Ter vergelijking: op 22-5-1945 werden er ongeveer 40 geregistreerd en op 21-5-1945 slechts 20. Met dit transport reisde ook soldaat Willem Kuil (kgf. 106385) mee, die als krijgsgevangene tewerkgesteld was geweest in de aardewerkfabriek te Colditz en de steengroeve van Grosszschepa (Het dagboek van Willem Kuil is te vinden op: http://han-gezichten-geschichten.jouwweb.nl.). Het gedeelte uit het dagboek van Willem Kuil, dat gaat over de reis terug naar Nederland, is in het onderstaande overgenomen, waarbij persoonlijke zaken zijn weggelaten. Het illustreert goed hoe het transport verliep en wat er bij Lauterecken gebeurde.Zaterdag 12-5-1945 07.00 uur op (warm zomerweer). Om 09.00 uur ontbijt. 6 grote sneden brood met dik kaas. 10 uur gehad: 1-3 brood (660 gr) 50 gr boter - suiker. Blik vlees met 4 man, puddingpoeder - macaroni - pakje shag. Fles wijn met 10 man. 12.30 uur pan aardappels gekookt met gedroogde kool, vlees. 3 uur gebaad, 4 uur Lof. 6 uur 1-6 brood met ¼ blik vlees en kaas. 7 uur cabaret. 11 uur 4 sneetjes brood met jus en bakvlees. 3 Franse biscuits - glas wijn. 12 uur koffer gepakt voor vertrek naar (vliegveld Wald-Polenz bij) Brandis (een van de grote verzamelkampen voor civiele arbeiders en krijgsgevangenen in de regio Leipzig).Vrijdag 18-5-1945 ’s Nachts 02.00 uur opgestaan, (het is) warm. Om 04.00 uur koffie met biscuits. 05.00 uur buiten aantreden. Naar het vliegveld (Wald-)Polenz. 06.00 uur met (vracht-)auto’s naar Leipzig. Daar is alles vreselijk gebombardeerd. Met 34 man in (een spoor-)wagon. Ieder ½ brood, ½ blik kaas, ½ blik vlees. 09.00 uur vertrokken (per trein). Om 23.00 uur ’s avonds in Erfurt. ’s Nachts onweer, regen.Zaterdag 19-5-1945 Warm weer. ’s Nachts om 03.00 uur uit Erfurt vertrokken. Passeren Fulda (een puinhoop)! Langs Beieren, door Thüringen. Prachtige reis. Bergen bossen, valleien. Geluksman. Om 07.00 uur in Hanau. Vandaag niets te bikken gehad. 10.00 uur uit Hanau. Om 13.00 uur in Offenbach. 6 blikjes biscuits en bonen. Om 13.30 uur in Frankfurt. Van 13.00 tot 17.00 uur geslapen op stro in de wagon.Zondag 20-5-1945 1e Pinksterdag, zacht weer. Passeren 5 uur Mainz. 05.30 uur over de Rijn. Hanau-Frankfurt-Mainz zwaar gebombardeerd. Om 10.00 uur Bad Kreuznach. Om 12.00 uur in Lauterecken bij Saarbrücken. In de rivier ons gewassen. Langs de spoorbaan gewandeld. Van de Amerikanen gehad: 2 grote blikken vlees en bonen, peentjes, tomatenpuree en met 6 man groot blik biscuits. Om 14.30 uur spoorwegongeluk, een goederentrein rijdt achter op onze trein. 6 wagons totaal aan splinters. Van de inzittenden 8 doden, 5 zwaar gewonden, ongeveer 25 lichtgewonden, ook vrouwen en meisjes.Het ongeluk vond plaats op een warme zomerse dag. De trein met krijgsgevangenen stond al een tijdje stil op het emplacement. Op zich was dat een geluk, want er zaten vanaf Leipzig ongeveer 34 man in 1 wagon. Het drama had dus nog aanmerkelijk slechter kunnen aflopen wanneer iedereen nog in de wagons had gezeten. Aangenomen kan worden dat de meeste krijgsgevangenen op het tijdstip van het ongeval vanwege het warme weer slechts gekleed waren in een korte broek. Uit documentatie van het NIOD (collectie 250 L inv. 110) blijkt dat er ook mannen op het dak van de wagon hebben gezeten. Na het ongeval met de trein zouden slachtoffers zijn beroofd van hun persoonlijke bezittingen, kleding en Erkennungsmarken. De hoge temperatuur en het feit dat de mannen nauwelijks gekleed waren heeft daarbij mogelijk een belangrijker rol gespeeld dan de vermeende diefstal van eigendommen. Zeker is wel, dat de identificatie tot in 1948 ernstig werd bemoeilijkt. De omgekomen Nederlanders werden in eerste instantie begraven op de begraafplaats in Lauterecken en later overgebracht naar Nederland of Frankfurt. Een Nederlander werd in eerste instantie als Fransman ter aarde besteld, doch later alsnog als Nederlander geïdentificeerd. De onderstaande lijst betreft de overledenen die ten tijde van het ongeluk,of de eerste dagen daarna zijn gestorven.1. Milius, Louis Pieter, kgf.98666. geboren 12-10-1917 in Utrecht, Soldaat 11 R.I., als krijgsgevangene tewerkgesteld geweest in een Arb.kdo van Stalag IV-d Torgau. Hij is overleden op 20-5-1945 te Lauterecken kreis Kusel (tijdens het treinongeval op de reis terug naar Nederland), begraven Ereveld Loenen, vak B73.2. Borst, Hendrik Jacobus, kgf. 106304. Geboren 12-10-1919 in Monster, Soldaat R.Grenadiers, als krijgsgevangene tewerkgesteld geweest in een Arb.kdo van Stalag IV-g Oschatz. Hij is overleden op 20-5-1945 te Lauterecken kreis Kusel (tijdens het treinongeval op de reis terug naar Nederland), begraven Nederlands ereveld te Frankfurt am Main, Frankfurt-Oberrad, graf E3-25.3. Kluën, Johannes Carl Heinrich, kgf. 97000. Geboren 12-7-1914 in Amsterdam, Soldaat 10 R.I., als krijgsgevangene tewerkgesteld geweest in een Arb.kdo van Stalag IV-d Torgau. Hij is overleden 20-5-1945 te Lauterecken kreis Kusel (tijdens het treinongeval op de reis terug naar Nederland), begraven Ereveld Loenen, vak A889.4. Sloot, Johannes van der, kgf. 106276. Geboren 13-3-1918 in Den Haag, Soldaat R.Grenadiers, als krijgsgevangene tewerkgesteld geweest in een Arb.kdo van Stalag IV-g Oschatz. Hij is overleden 20-5-1945 te Lauterecken kreis Kusel (tijdens het treinongeval op de reis terug naar Nederland), begraven Nederlands ereveld te Frankfurt am Main, Frankfurt-Oberrad, graf E3-26.5. Verbeek, Gerrit Ph. kgf. 106542. Geboren 13-12-1918 in Den Haag, Soldaat R.Jagers, als krijgsgevangene tewerkgesteld geweest in een Arb.kdo van Stalag IV-g Oschatz. Hij is overleden 20-5-1945 te Lauterecken kreis Kusel (tijdens het treinongeval op de reis terug naar Nederland), begraven Nederlands ereveld te Frankfurt am Main, Frankfurt-Oberrad, graf E3-24.6. IJdo, Hendrikus, kgf. 106079. Geboren 25-12-1906 te Den Haag, Soldaat R.Grenadiers, als krijgsgevangene tewerkgesteld geweest in een Arb.kdo van Stalag IV-g Oschatz. Hij is overleden op 20-5-1945 te Lauterecken kreis Kusel (tijdens het treinongeval op de reis terug naar Nederland),7. Swaanenburg, Hendrikus J., kgf. 106810. Geboren 29-7-1916 in Delft, Soldaat R.Jagers. als krijgsgevangene tewerkgesteld geweest in een Arb.kdo van Stalag IV-g Oschatz, waarschijnlijk de Arb.kdo’s van Nerchau en HASAG Leipzig. Hij is overleden op 20-5-1945 te Lauterecken kreis Kusel (tijdens het treinongeval op de reis terug naar Nederland), begraven Ereveld Loenen, vak C2.8. Saunders, Stellios, kgf. 97230. Geboren 7-10-1916 in Rotterdam, Korporaal Kon. Marine, als krijgsgevangene tewerkgesteld geweest in een Arb.kdo van Stalag V-a Ludwigsburg, waarschijnlijk het Arb.kdo 3016 in Stuttgart. Hij is overleden 20-5-1945 te Lauterecken kreis Kusel (tijdens een treinongeval op de reis terug naar Nederland), begraven Nederlands ereveld te Frankfurt am Main, Frankfurt-Oberrad, graf E3-27.9. Scheers, Meijnhardt Marinus, kgf. 98929, geboren 22-6-1918 in Arnhem, Soldaat bij Korps Motordienst, het is niet bekend in welk Arb.kdo hij is geweest. Hij is overleden op 21-5-1945 in hospitaal Kaiserslautern aan de gevolgen van de verwondingen opgelopen bij het treinongeluk te Lauterecken, begraven Nederlands ereveld te Frankfurt am Main, Frankfurt-Oberrad, graf E3-23.10. Smid, Jacob, kgf. 106980 en 98788, geboren 17-2-1915 in Assen. Soldaat bij 1 R.I., als krijgsgevangene tewerkgesteld in een Arb.kdo van Stalag IV-g Oschatz. Hij is overleden op 20-5-1945 bij het treinongeval te Lauterecken, zijn grafligging is onbekend.11. Groenewoud, Jacob kgf. nummer is onbekend. Geboren 12-6-1913 in Rotterdam, Matroos Kon. Marine, als krijgsgevangene tewerkgesteld in een Arb.kdo van Stalag IV-g Oschatz. Hij is overleden in het hospitaal van Kaiserslautern aan de opgelopen verwondingen op 22 of 23-5-1945 te Kirn Landkreis Kreuznach. Begraven Ereveld Loenen, vak D95.Gewonden bij het treinongeluk: Dirkzwager (kgf. 97006), Soldaat H. Pauw, kgf 106410 en mogelijk nog onbekende andere Nederlanders.Suggesties al zou Jean Paptist Heil kgf 106604 zich onder de slachtoffers hebben bevonden zijn niet juist. Deze soldaat vulde op 23 mei 1945 in Weert zijn repatriëringsformulier in.Bron: E. van der Most, "Personalkarte III, Nederlandse krijgsgevangenen in Duitsland 1943-1945 en hun Arbeitskommando's", uitgave in eigen beheer, Gouda 2018 Sluiten