Emanuël Zwitser, “roepnaam Emiel”, was mijn vader. Op 25 oktober 1939 zijn hij en mijn moeder getrouwd. Ze zijn eerst een tijdje gemeubileerd op kamers gaan wonen, tot er voldoende geld voor meubels was. Toen hebben ze in Scheveningen een huis gehuurd. Mijn vader was verzekeringsagent bij de Centrale, na de oorlog is daar een monument voor hem en nog een persoon onthuld. Nadat de Centrale fuseerde met andere verzekeringsmaatschappijen en ze moesten verhuizen, is het monument weggegaan. Nadat op 10 mei de oorlog uitbrak, kwam mijn vader al snel met de mededeling dat hij bij het verzet wilde, mijn moeder deed ook het een en ander in het verzet. Hij was altijd tegen geweld, heeft ook dienst willen weigeren. Toen de oorlog uitbrak, speet het hem dat hij geen wapen kon hanteren, hij had er spijt van dat hij tegen dienst was geweest . Hij besteedde al zijn vrije tijd aan het verzet, schreef krantjes, pleegde overvallen voor bonkaarten en hielp mensen aan onderduikadressen. Hij werkte bij de verzetsgroep “Bakker”. Er kwamen al snel 2 joodse onderduikers bij ons in huis. Die sliepen op de matras, mijn ouders sliepen op de spiraal. Mijn vader had gespaard voor een divan, dat was toen erg in. Met de divan kwam er ook nog een onderduiker bij, het werd dus vrij druk in huis. Maar omdat de spiraal niet zo lekker lag, spaarden ze voor een matras. Toen die matras er was, kwamen er al gauw nog 2 onderduikers, dit maal waren het 2 kinderen, meisjes van ongeveer 9 en 10 jaar. Omdat de spiraal niet zo fijn sliep, mijn moeder was ondertussen zwanger, stelde mijn vader voor om te sparen voor een matras. Op dat moment zei mijn moeder “nee, daar beginnen we niet aan, het huis is vol”. Ondertussen was mijn vader ook druk in het verzet, hij was ervan overtuigd dat hij het eind van de oorlog niet zou halen. Hij wilde daarom geen kinderen, maar ik werd toch geboren op 19 augustus 1942. En hij was er maar wat blij mee. Alles ging door in ons toch wel drukke gezin, van 3 gezinsleden en 5 joodse onderduikers. Op 18 oktober 1942 was er een vergadering van de verzetsgroep in Rotterdam, in het gebouw van Geloof en Vrijheid aan de 1e Pijnackerstraat. Eind van die dag kwam er iemand aan mijn moeder vertellen dat er iets fout was gegaan, meer wist ze niet. Mijn moeder moest meteen aan de slag, ander onderdak voor de onderduikers en alle belastbare papieren weg. Die nacht werd er huiszoeking gedaan door Duitse militairen, die gelukkig niets meer konden vinden in ons huis. De volgende ochtend werd bekend gemaakt dat mijn vader niet meer leefde, hij was 28, mijn moeder 27 jaar en ik 2 maanden. Mijn vader had altijd gezegd dat hij zich nooit levend zou laten pakken, omdat hij te veel wist en bang was om onder druk te gaan praten. Daarom alleen al was hij er van overtuigd dat hij niet in leven zou blijven. Hij heeft proberen te vluchten, enkelen hebben ook kunnen ontkomen, enkelen zijn opgepakt en drie zijn er dus doodgeschoten. Mijn vader heeft nog kans gezien om wat papieren in de piano te verstoppen. Mijn vader was een vrij koppige man, die goed de leiding kon nemen, die zonder dat de ander er erg in had zijn zin wist door te drijven. Daarna moesten we al snel weg uit Scheveningen, dat werd geëvacueerd. Wij zijn bij een zus van mijn moeder en haar zoon van 14 jaar in huis gegaan. Daar was toen ruimte, omdat mijn oom gevangen zat in kamp Amersfoort. Hij werd in februari 1943 in de duinen bij Bloemendaal gefusilleerd. Mijn tante zorgde voor mijn neef en mij, mijn moeder deed nog wat voor het verzet en trok erop uit voor eten. Ze heeft hele einden afgelegd op een oude fiets, waarbij ze ook nog het gevaar liep dat hij afgenomen zou worden, ze heeft er wel altijd luchtbanden omheen gehad. Met een broodzaag zaagde ze bomen om, om te stoken. Een keer werd ze aangehouden en mee naar het bureau genomen. Toen ze zei “jullie vergissen je, kijk nou met zo een mes kan ik toch niet zagen” waren ze het met haar eens en lieten haar gaan. Het mes is nog jaren gebruikt, voor dat waar het eigenlijk bestemd voor was, brood snijden. Na de oorlog hebben wij nog bijna drie jaar in ons huis gewoond, waar de kogelgaten inzaten. Op 4 mei 1961 is er in Rotterdam, aan het gebouw waar hij is doodgeschoten, voor hem en de twee anderen een monument onthuld. Dit is mijn verhaal over mijn vader Emanuël Zwitser.Els van der Wal Sluiten