Jouke Zijlstra

Hoogstwaarschijnlijk zou Jouke Zijlstra niet door een patrouille van de Duitse Ordnungspolizei zijn gedood, als hij de aan zijn adres gerichte waarschuwingen niet had genegeerd. Eind april, begin mei 1943 had de bezetter een samenscholingsverbod uitgevaardigd. Het was niet toegestaan met meer dan vijf personen ergens te staan praten. Niet op straat, niet voor de kerk, niet bij een winkel, kortom nergens. De reden van die maatregel is te vinden in het verzet tegen de Duitse opdracht dat ex-militairen weer in krijgsgevangenschap moesten terugkeren. Het antwoord van het overgrote deel van de werkende Nederlandse bevolking was een spontane staking. Personeel van post-en telegraafkantoren sloten hun deuren, evenals winkeliers. Boeren stuurden hun arbeiders naar huis, terwijl ook in andere sectoren de stakingsvlam oversloeg. Deze stakingsgolf staat bekend als de April-meistakingen. De Duitse militaire autoriteiten kondigden tevens het standrecht aan. Zonder enigerlei vorm van proces mochten burgers worden gefusilleerd.Vlakbij de Woudpoortsbrug in de Keppelstraat te Dokkum, die toegang geeft tot het stadscentrum, was het al jaren gewoonte dat groepjes mannen het wel en wee van de dag bespraken. Men noemde ze op zijn stadsfries ook wel 'krinkjesspugers', hetgeen wil zeggen dat ze tijdens het pruimen van tabak zo nu en dan het bruine speeksel tegen de grond kwakten. Van het Duitse samenscholingsverbod trokken veel Dokkumers zich weinig aan. Dat was ook het geval met de groep waarmee de gepensioneerde Zijlstra zich regelmatig onderhield. Niettemin hadden kennissen, vrienden en de plaatselijke politie-agent Bote Dijkstra hem al enkele malen te kennen gegeven voorzichtig te zijn, omdat de door landelijke stakingen en sabotage zenuwachtig geworden Duitsers genadeloos zouden kunnen toeslaan. Zelfs de als zeer vriendelijk en anti-Nazi bekend staande Duitse Ortskommandant had diverse keren gezegd: 'Liebe Menschen, hau doch ab. Die Rache wird schwer sein.' Zijn goedbedoelde raadgevingen werden in de wind geslagen.Op maandag 3 mei 1943 was Jouke Zijlstra met een twintigtal andere plaatsgenoten weer op de ontmoetingsplaats bij het uit 1834 stammende monumentale brugwachtershuisje nabij de Woudpoortsbrug aanwezig. Een voorbij komende politieman wees het groepje mannen op deze gevaarlijke situatie. Het werd laconiek afgedaan met de woorden: 'Ut falt wel wat met.' (Het valt wel een beetje mee). 's Middags om ongeveer tien voor drie naderde een vrachtauto van de Ordnungspolizei, die grotendeels bemand was met Oekraïnse en Kroatische Rijksduitsers onder leiding van de uit Noord-Duitsland afkomstige officier Johann Mecheels. Deze lieden hadden aan het Oostfront en in het oosten van ons land reeds een ongunstige reputatie opgebouwd. Zonder waarschuwing vooraf werd er meteen op los geknald. Jouke Zijlstra werd in het hoofd getroffen door een van de brugwachterswoning terugketsende kogel. Een tweede man, de negentienjarige Gerben Ronner, was eveneens op slag dood ten gevolge van een hartschot. Gerben werkte als houtkapper bij de legendarische verzetsman Piet Oberman. Vijf anderen, Herman Adema, voormalig topkaatser Klaas Boersma, Johannes de Jong, de oud-kaatskoning Klaas Kooistra en diens vader Wiebren Kooistra, raakten gewond. Van hen bezweek Adema op zaterdag 15 mei 1943 in een ziekenhuis te Leeuwarden, terwijl de hoogbejaarde Wiebren Kooistra (84) begin 1945 aan de opgelopen verwondingen is overleden.Volgens getuigen van het voorval, brugwachter P.Soortsma en diens schoonzoon J.van der Heide, was het een vreselijk bloedbad. De op de grond liggende gewonden schreeuwden het uit van de pijn. De snel ter plekke geroepen arts, tevens verzetsman, C.Sipkes verleende eerste hulp en verrichtte tevens de doodschouw van de beide overledenen. Enkele gewonden waren erin geslaagd te vluchten naar de woning van de familie Hofstra aan het Zuiderbolwerk. In de omgeving van de schietpartij kon men jaren nadien nog de kogelinslagen vinden in woningen en bomen op de stadswal. NSB-inspecteur van politie Cornelis Hoekstra, in de volksmond alom bekend onder zijn scheldnaam 'Pikkie van Vuren', maakte een kort verslag op over de tragische gebeurtenis.Twee dagen na het afschuwelijke incident, woensdag 5 mei 1943, werd Jouke Zijlstra 's morgens om ongeveer zeven uur ter aarde besteld op de algemene begraafplaats te Dokkum, afdeling 14, nummer 45. Dat gebeurde slechts in tegenwoordigheid van de naaste familie. Op uitdrukkelijk bevel van de Duitsers mochten geen buren, vrienden of kennissen op de dodenakker worden toegelaten. De politie werd hiervoor verantwoordelijk gesteld.Jouke Zijlstra was een eenvoudig man, die de kost verdiende als los arbeider. Ook was hij onder andere werkzaam geweest als venter en sjouwerman. Op 4 februari 1893 trad hij in de toenmalige gemeente Oostdongeradeel in het huwelijk met de dienstmeid Elisabeth van der Veen uit Aalzum. Zij overleed op 8 november 1917 in een ziekenhuis te Leeuwarden op 46-jarige leeftijd. Tijdens haar huwelijk had ze het leven geschonken aan twaalf kinderen.Het lag omstreeks 1961 in de bedoeling Zijlstra's graf te ruimen. Burgemeester drs. Klaas van Tuinen stelde de familie voor de resten te laten overbrengen naar het ereveld van de Oorlogsgravenstichting te Loenen. Bij de nabestaanden ontmoette dit geen enkel bezwaar. Op 1 november 1961 volgde de herbegrafenis te Loenen, vak B, nummer 168. Sluiten