Werner Rudolf Breslauer

Rudolf Breslauer wordt in 1903 geboren in Leipzig (alhoewel ook München als geboorteplaats wordt genoemd). In Leipzig volgt Breslauer in ieder geval een opleiding aan de Academie voor Kunstfotografie. Breslauer werkt na zijn opleiding als fotograaf en lithofotograaf. Rudolf had voor de Tweede Wereldoorlog samen met zijn broer een fotolabratorium.

Werner Rudolf Breslauer vluchtte in 1938 met zijn vrouw Bella en hun drie kinderen Ursula, Stephan en Micha naar Nederland. Ze vestigden zich in Leiden waar zij andere vluchtelingen tijdelijk op vingen. In de zomer van 1940 moesten niet-Nederlandse joden Leiden verlaten omdat de stad te dicht bij zee lag. Het gezin Breslauer vestigde zich eerst in een pension in Alphen aan de Rijn en vertrok korte later naar Utrecht. Sinds 1941 woonde het Duitse vluchtelingengezin Breslauer op de Petrarcalaan 59 in Utrecht. Een jaar later werd de familie vastgezet in kamp Westerbork.

In Westerbork wekte Breslauers grote kennis van fotografie de interesse van kampcommandant Gemmeker, die hem vervolgens aanstelde als officiële kampfotograaf van Westerbork. Hij kreeg de opdracht om het leven in het kamp te filmen. De bewegende beelden zijn de enige filmopnamen die ooit gemaakt zijn over de Duitse concentratiekampen.

Voordat Breslauer de filmopdracht kreeg was hij al bijna twee jaar werkzaam in het kamp als fotograaf. Met name als maker van pasfoto’s, soms wel 1300 op 1 dag.

Op 19 mei 1944 filmt hij het zigeunermeisje Settela Steinbach terwijl zij wacht op het vertrek van de trein die haar naar Auschwitz en haar naar Auschwitz en haar dood zal voeren; het beeld komt symbool te staan voor de systematische vernietiging van 7 miljoen mensen.

In september 144 werd kamp Westerbork leeggehaald. 200 mensen mochten achterblijven, de rest moest op transport naar Theresienstadt. Volgens medegevangene en vriendin van de familie Breslauer, Amely Weinberg-Cohen hadden Gemmeker en Breslauer als een tijdje een conflict.

“Gemmeker heeft Breslauer lang de hand boven het hoofd gehouden. Daar had hij zijn redenen voor. Breslauer wist veel van Gemmeker, ook van bepaalde privé-zaakjes. Ineens moest Gemmeker Rudolf niet meer en zocht naar een excuus om hem kwijt te raken. Hij liet Breslauer bij zich komen en zei: jij mag blijven, maar de rest van je gezin moet weg. Daar voelde Breslauer natuurlijk niets voor en verkoos om mee te gaan. Dat was precies de opzet van Gemmeker”

Uit: Kamp Westerbork gefilmd, 64

De opdracht voor de film betekende voor Breslauer slechts een paar maanden uitstel van executie en niet de gehoopte redding voor hem en zijn familie. Op 4 september 1944 werd hij met zijn vrouw en twee zoons op transport gezet. Eerst naar Theresienstadt en vervolgens naar Auschwitz. Daar aangekomen werden zijn vrouw Bella en twee zonen Stefan en Mischa vergast. Zo’n 7 weken later op 24 oktober 1944 werd Rudolf zelf doodgeschoten. Alleen dochter, Ursula Breslauer overleeft de oorlog.

De beelden van Breslauer staan ondertussen op de Wereld Erfgoed Lijst vanwege de historische waarde en gaan de hele wereld over. Breslauer is de man die de wereld in één beeld weet te confronteren met de verschrikking van de Tweede Wereldoorlog, en wat er kan gebeuren als groepen mensen als minderwaardig beschouwd worden.