IK ben Douwe Tijsma en probeer ongeveer 1500 mensen uit de voormalige gemeenten Achttienhoven, De Bilt, Maartensdijk en Westbroek een gezicht en een verhaal te geven. 218 vermoorde Joodse inwoners, 170 niet Joodse slachtoffers, waaronder Jopie, ruim 300 overlevende Joodse inwoners en ruim 800 overlevende verzetsmensenm, hun helpers en onderduikgevers.Graag kom ik in contact om meer over Jopie ne haar ouders te weten te komen. Om Jopie in De Bilt een gezicht en een verhaal te geven. Sluiten

Johanna Alida Clara van Egmond (roepnaam Joop of Jopie) is op 13 maart 1945 doodgeschoten in de buurt van Elburg. Ze woonde in de Bilt. Zij zou de laatste aardappelen gaan ophalen die ze over de IJsel had gebracht en is tijdens een luchtaanval van de geallieerden, dodelijk getroffen . Hieronder een samenvatting uit een brief die de gebeurtenis beschrijft.

26-3-45

Hier volgt een verslag van de omstandigheden, die, menselijkerwijs gesproken, aanleiding hebben gegeven tot Jopie’s dood.

Vele malen reeds was zij naar het Noorden geweest om eten te halen. En al die keren is het reuze goed gegaan. Nooit heeft ze wat ondervonden van beschietingen e.d. Nu was het van te voren bekend gemaakt dat donderdag 1 maart 1945 de IJsel gesloten zou worden. Joop heeft aan Tante gevraagd hoe het met de aardappels stond. Toen ze hoorde dat dit nog voor enkele weken was wat we hadden, besloot ze onmiddellijk om nog even wat aardappels te gaan halen. Dit lukte haar wonder wel. Met ½ mud kwam ze thuis, terwijl er nog 2,5 mud in Wezep, even voor Zwolle stond. Ze had het bij mensen neergezet, en was van plan om ze zo snel mogelijk op te gaan halen omdat die mensen een beetje nors hadden gedaan. Maar het wachten was eigenlijk nog meer op een goede gelegenheid. Oom was eigenlijk van plan om ze zelf te gaan halen, maar aangezien razzia’s opeens weer overal begonnen waren, durfde hij het niet goed aan.

Plotseling kwam er maandag 12 maart een jongen van Oom’s klas, Nico van Poelgeest, aan de deur om te vragen of hij vrij mocht hebben om met z’n vader mee te gaan op de auto. Deze man moest ook aardappels halen. Oom vond het goed, en zei toen zoiets als: ” He, ik moest ook mee kunnen! Tien minuten later stond Nico weer voor de deur: “Meester, U kan ook mee!”. Hoe het toen precies gegaan is weet ik niet, maar Oom heeft toen aan Joop gevraagd of zij mee wilde gaan. Joop vond het best. Het was nl. een pracht gelegenheid die zich voor ons voordeed, want de bewuste auto was een wagen die eten ging halen voor het I(nter) K(erkelijk) O(verleg), een commissie die ten doel heeft mensen, die het nodig hebben, eten te geven. Deze wagen zou in elk geval de aardappelen meenemen en zo er plaats zou zijn, Joop zelf ook. Maar de mogelijkheid bestond dus dat ze terug moest fietsen, en daarom had ze de fiets van Tante, waar altijd eten mee gesleept is, bij zich. Die maandag heeft oom gehold en gesjouwd om alles voor elkaar te krijgen. Die Maandag is het echter niet doorgegaan, en dus was het meteen Dinsdag morgen vroeg al weer een gehol om alles klaar te krijgen. Tenslotte heeft Joop nog opgebeld of het wel nodig was dat zezelf meeging, en toen dat nodig bleek, en het zeker was dat de auto zou gaan, kwam ze ons dit mededelen. Tante is toen als de weerga roggekoeken gaan bakken en brood voor haar klaar maken. Ze heeft het echter geen van tweeën meer hoeven te gebruiken. Want het duurde nog even voordat de auto vertrok, en aangezien hij op de Vaalt stond te wachten kwam Joop nog even thuis om dadelijk op een ren weer te verdwijnen met een schaaltje met erwten, ons warme eten van die dag. Ten laatste schijnen ze dan toch vertrokken te zijn want om ongeveer half twee heeft Fien de Jong ze voorbij zien komen toen ze van Bilthoven afkwamen. Op de auto zaten Joop, Wollaars, Mevr. Abcouwer met twee kinderen die ze naar het Noorden ging brengen, en van Poelgeest met Nico. Die Wollaars was de leider van het transport. ’s Avonds hadden wij ons met z’n drieën zeer leerzaam onderhouden over zeer veel dingen, toen er om ongeveer half 10 geklopt werd. Oom ging kijken, en kwam terug met de kapitein van politie. Waar we ook aangedacht hebben, daar helemaal niet aan. Pas toen hij vroeg of Oom in betrekking stond met juffr. Van Egmond, drong het tot ons door. En ik voor mij wist meteen met ontstellende zekerheid dat het ergste gebeurd was, wat gebeuren kon. Hij deelde ons in voorzichtige bewoordingen mee dat er even buiten Elburg een beschieting plaats had gehad, en dat er verschillende doden waren gevallen, waaronder onze Joop, en nog veel meer gewonden. Wij waren eenvoudig verpletterd en we konden het ons niet voorstellen.

De volgende dagen hebben we ontzettend veel bezoek gehad en medeleven ondervonden van de mensen. Wij leefden echter in grote spanning:” Krijgen we Joop nog thuis? Zouden wij haar zelf kunnen begraven? Eerst zag het ernaar uit dat het niet zou gaan, maar Donderdagmorgen kwam een agent, v. Dijk verschillende formaliteiten vervullen, en vertelde ons dat hij de lijken, vier in geheel, zou gaan halen. Doch het leek wel of het niet mocht lukken. In Putten kreeg de auto pech, en kon niet verder. Gelukkig stond daar een auto die deze richting moest en wiens accu het niet meer deed. Deze hebben ze toen omgeruild, en zo kwamen ze de een den ander slepend weer terug. Nadat toen Vrijdag alle mogelijk pogingen in het werk gesteld waren, zou er om 4 uur weer een auto vertrekken. Eindelijk ’s Avonds omstreeks elf uur startte hij. Daar wij ze ’s nachts al weer thuis hadden verwacht, waren wij de volgende morgen, zaterdag, alweer zeer ongerust dat er weer iets gebeurd was. Hoevaak oom dan ook niet is wezen vragen of er niet iets bekend was geworden op het bureau weet ik niet. Tenslotte kreeg hij Elburg zelf aan de telefoon, en hoorde dat ze die morgen om half zes ongeveer vertrokken waren. In de uiterste spanning hebben wij toen de verdere morgen gewacht, en eindelijk het was na elven geworden, kwam men ons mededelen dat Joop op de” Vaalt” gearriveerd was, en thuis gebracht zou worden. Dadelijk zijn toen door verschillende mensen de kaarten in de Bilt rondgebracht. Deze waren al wel gedrukt, en de begrafenis was voorlopig vastgesteld op zaterdagmiddag drie uur. …

Doordat de lijken pas zo laat waren aangekomen waren de begrafenissen ook een beetje in de war gelopen. Voor Joop werden Mevr. Abcouwer met haar dochtertje begraven. Onze begrafenis was om op 3 uur gesteld maar het is 4 uur geworden. …

Bovenstaande tekst is een gedeelte van een brief, gestuurd naar haar ouders in Nederlands Indië.

Naschrift:

In de ´The National Archives´ te Londen bevinden zich de Operational Records van de 2nd Tactical Air Force (Air 37) met gedetailleerde informatie over luchtaanvallen van de RAF tijdens WOII. Hier in wordt vermeld dat op 13-3-1945 tussen 14:53 en 16:52 Spitfires onder andere een gemotoriseerd voertuig hebben aangevallen bij Hoge Enk. Dit zou heel goed het voertuig kunnen betreffen waarin Jopie zat.

Bijdrage Annette van Egmond

Sluiten