Cornelis Lagendijk

Cornelis Lagendijk is in de zomer van 1940 als kapper geplaatst op het passagiersschip VOLENDAM van de Nederlandsch Amerikaansche Stoomvaart Maatschappij, de latere Holland Amerika Lijn. Het schip wordt door de Britse autoriteiten aangewezen als deelnemer aan het ‘British Children Evacuation Programme’, een initiatief om Britse kinderen te evacueren naar het veilig geachte Canada en de Verenigde Staten. In augustus 1940 komen in Liverpool daarom 320 kinderen met hun begeleiders aan boord. Daarnaast zijn er nog 286 andere passagiers en 273 bemanningsleden, in totaal 879 personen. De Volendam is toegewezen aan konvooi OB-205 als vlaggenschip, reden waarom de Konvooi Commodore Admiraal G.H. Knowles ook embarkeert. De reis is gepland van Liverpool naar Halifax (Canada) en daarna door naar New York (USA). Op 29 augustus 1940 vertrekt de Volendam uit Liverpool en formeert buitengaats op met de andere schepen van het konvooi. Een dag later, op de Atlantische Oceaan, stopt het konvooi met zigzaggen na het invallen van de duisternis, om elkaar in de donkere nacht niet uit het oog te verliezen. Om 23.00 uur op 30 augustus wordt de Volendam onverwacht getroffen door een torpedo van de Duitse onderzeeboot U-60 (Kapitän leutnant Adalbert Schnee), ongeveer 200 miles ten westen van Bloody Foreland (VK). De torpedo raakt het schip aan stuurboordzijde in ruim I, waardoor er een gat ontstaat van 16 x 10 meter en zowel ruim 1 als 2 vol lopen met zeewater. Het schip begint zwaar voorover te hellen, de wind neemt toe tot windkracht 6 en het lot van de Volendam wordt onzeker. De kapitein besluit dat het veiliger is om het schip te verlaten en om 01.00 uur op 31 augustus worden 18 reddingboten te water gelaten. Gelukkig is de procedure in de haven vooraf beoefend en de hele ontscheping verloopt voorspoedig, ondanks dat het weer dan al is verslechterd tot windkracht 8. De kinderen zingen liederen, zoals Roll out the Barrel, totdat ze worden gered door drie andere schepen uit het konvooi, de Britse schepen BASSETHOUND en VALLDEMOSA en de Noorse OLAF FOSTENES, die iedereen (ook kapper Cornelis Lagendijk) terugbrengen naar Groot-Brittannië. Slechts één slachtoffer is te betreuren in de aanval, een purser komt om bij het van boord gaan door een ongeval. Zijn lichaam spoelt later aan bij de plaats Tiree (Ierland) en wordt daar begraven. Na de oorlog zijn de stoffelijke resten overgebracht naar het Ereveld Mill Hill bij Londen (VK). De Volendam wordt op sleeptouw genomen door de Britse sleepboot HMS SALVONIA (W43) en arriveert nabij Glasgow in de ochtend van 2 september. Besloten wordt om het schip in een baai nabij het eiland Bute aan de grond te zetten ter inspectie van de schade. Duikers vinden daar een tweede torpedo, vastzittend in de boeg, die niet is geëxplodeerd. De U-60 heeft blijkbaar een salvo afgevuurd van twee torpedo’s, en aangenomen wordt dat de explosie van de eerste torpedo er voor zorgde dat de tweede zodanig werd beschadigd dat die niet ontplofte. Later wordt het schip weer vlot gebracht en in een dok gerepareerd bij Cammell, Laird. Daar wordt het omgebouwd tot troepen transportschip en komt weer in dienst in juli 1941. Tot het einde van de oorlog vervoert de Volendam meer dan 100.000 militairen. Sluiten

In augustus 1942 is Cornelis Lagendijk inmiddels werkzaam op het Panamese vrachtschip FIRETHORN, deze keer als olieman. Met dat schip, beladen met oorlogsmaterieel en een deklading tanks voor de oorlog in Noord Afrika, vertrekt hij op 30 augustus uit New York (USA) om via Trinidad en Kaapstad (Zuid Afrika) naar de eindbestemming Suez (Egypte) te varen. De Firethorn vaart alleen over de Atlantische Oceaan zonder incidenten, maar op 60 mijl afstand van Kaapstad gaat het mis. Op 7 oktober 1942 detecteert de Duitse onderzeeboot U-172 (Kapitän leutnant Carl Emmermann) het schip en manoeuvreert zich in een aanvalspositie. Hij vuurt twee torpedo’s af en de eerste slaat aan bakboord in onder de brug en veroorzaakt grote schade. Een paar seconden later treft de tweede torpedo de machinekamer, waardoor het lot van het schip bezegeld is. De Firethorn helt direct zwaar over naar bakboord en zinkt binnen twee minuten weg. Er is geen tijd om reddingboten te lanceren en de overlevenden springen overboord en vinden een plaats in een aantal vrij gedreven vlotten en een werkbootje. De kapitein en elf anderen (waaronder olieman Cornelis Lagendijk) komen om bij de aanval en krijgen een zeemansgraf. De U-172 komt na de aanval boven water en ondervraagt de overlevenden, waarna de onderzeeboot het gebied verlaat. De 49 bemanningsleden worden op 8 en 9 oktober gered door het Britse oorlogsschip HMS ROCKROSE en de Zuid Afrikaanse HMSAS SPRINGS en in Kaapstad aan wal gebracht. Sluiten