Martinus Johannes Spoel

‘Voor Tinus Spoel. Vandaag dus voor de 4e keer bloemen voor m’n vader z’n verjaardag neergezet. 76 jaar is toch niet in te halen maar ben blij om het dan nu te kunnen doen.
Je dochter’.

Eind 2023 lag er een bloemetje met deze tekst bij de grafsteen van Martinus Johannes Spoel op het Ereveld in Loenen. De bloemen en de tekst waren van zijn dochter Tiny. Meer dan ¾ eeuw had zij niet geweten waar hij was gebleven en wat er precies met hem was gebeurd. Nu weet ze meer, maar nog niet veel. Toch hoeft ze nu niet meer te zeggen dat hij helemaal was vergeten.

Tinus Spoel (geboren op 10 december 1913) was transportarbeider. Hij kwam uit een groot, samengesteld gezin met halfbroers en halfzussen. Zijn moeder was al in 1934 overleden. Aan het begin van de oorlog was hij getrouwd. Hij had een dochter, Tiny. In de loop van de oorlog was hij tewerkgesteld in Duitsland. Waarschijnlijk werkte hij in Hamburg en in Leipzig. Toen hij op verlof in Nederland was, wilde hij niet meer terug naar Duitsland. Maar hij was niet in staat om uit de klauwen van het Naziregime te blijven. Hij kwam in het beruchte Kamp Amersfoort terecht. Daar kreeg hij (waarschijnlijk als gevolg van de zeer slechte behandeling in Amersfoort) zware difterie, waaraan hij op 16 september 1944 overleed. Tinus Spoel was pas dertig jaar oud.

“Ik vraag mij af of vader mij ooit heeft meegemaakt, maar moeder vertelde altijd dat hij gek op mij was”, vertelt Tiny Spoel bijna tachtig jaar later. “Meer zei ze niet. Ze vertelde ook niet, dat vader veel halfbroers en -zussen had, die meer hadden kunnen vertellen, terwijl verschillende van hen bij ons in de buurt woonden.

Moeder is in 1946 hertrouwd. Mijn tweede vader heb ik altijd als vader beschouwd. Hij zat op zee, was weinig thuis. Dat hield de verhouding goed. Ik heb geen slechte jeugd gehad, veel vriendinnen gehad, nooit een klap gekregen. Maar mijn echte vader, daar had ik zo goed als geen enkele herinnering aan.”

Tinus Spoel was na zijn dood begraven en uiteindelijk op Ereveld Loenen herbegraven als onbekende Nederlander. In Loenen lagen een kleine 200 onbekende oorlogsslachtoffers. Op een gegeven moment heeft de Oorlogsgravenstichting met behulp van de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht een project opgezet om zo veel mogelijk van die mensen hun naam terug te geven door ze te identificeren, nu er nog nabestaanden als zodanig terug te vinden waren om DNA af te staan. “In 2019 belde Johan Teeuwisse van de Oorlogsgravenstichting mij of ik DNA wilde afstaan”, vertelt Tiny Spoel. “Dat heb ik gedaan en in 2020 kreeg ik bericht dat er een match was. Dat was midden in de coronatijd. Ik ben afhankelijk van openbaar vervoer dus het was voor mij onmogelijk om naar Loenen te gaan. Toen heeft Els Schiltmans van de Identificatiedienst mij gebracht. Op 25 september 2020 is de steen met mijn vaders naam erop onthuld en sindsdien is mijn vader weer mijn vader. Zo voelde dat onmiddellijk. Het geeft vrede dat ik nu weet waar hij ligt. Ik kan naar hem toe als ik dat wil en dat doe ik regelmatig. Ik kan er zelf een bloemetje of plantje neerleggen en als ik dat een keer niet kan, kan ik het laten doen. Het is een lekker gevoel dat ik dat nu weet en dat ik iets voor hem kan doen.”

Tiny Spoel is nu bezig om zo veel mogelijk over haar vader te ontdekken. “Ik weet inmiddels dat hij in Duitsland werkte voor de Mij. Noorderveld. Ik weet dat hij geen gemakkelijk leven heeft gehad in het gezin waar hij in de vooroorlogse jaren in opgroeide. Maar na de oorlog is er veel verzwegen. Moeder vertelde dat ze alles was vergeten, maar volgens mij wist ze meer dan ze mij wilde vertellen. Het is niet anders. Des te beter dat ik hem na ruim 75 jaar heb teruggevonden. Dat is wel een bloemetje op zijn grafsteen waard.”