Hendrik Date Bus

De bakkerszoon Hendrik Date Bus werd op 5 februari 1906 geboren in Groningen. Op 26-jarige leeftijd trouwde Hendrik op 5 september 1932 in Groningen met de 21-jarige Jantine Pol. Ze kregen in 1932 een zoontje, Johannes, dat maar zes dagen oud werd. Twee jaar later werd een gezond dochtertje geboren. Op 19 april 1938 verhuisden Hendrik en Jantine naar Haren, waar zij aan de Oosterweg 96, tegenwoordig nummer 57, gingen wonen. Hendrik Bus was ‘technisch expert’ in het autovak en autohandelaar.

Hendrik was, waarschijnlijk als oud-militair, lid van de Ordedienst (OD), de enigszins militaristische verzetsorganisatie, opgezet met het doel na de bevrijding de orde te handhaven. Hij werd binnen de OD officier. Toen in 1944 de geallieerden oprukten, ging de OD over in Binnenlandse Strijdkrachten (BS), onder aanvoering van prins Bernhard. Ook Hendrik Bus was opgenomen in de BS.
Daarnaast was Bus betrokken bij het Nationaal Steun Fonds (NSF) dat geld verzamelde om onderduikers te verzorgen. Hij onderhield contacten met Willem Vasbinder, die aan de Meerweg (het Oorlogs- en verzetscentrum Groningen noemt als standplaats Terborgsteeg 15) in Haren woonde en die onder de schuilnaam ‘Victor’ werkte voor de inlichtingendienst met de groep ‘Luctor et Emergo’, en met Pieter Venema uit Groningen.
Hendrik en Jantine waren ook direct betrokken bij de hulp aan onderduikers: in hun woning aan de Oosterweg zaten onderduikers.

Na een golf van arrestaties van OD’ers, op gang gekomen door verraad van de advocaat Simon Redeker, lid van de OD Groningen, maar tevens spion voor de SD, werd Hendrik Bus op 23 september 1944 gearresteerd door de SD.
Hij heeft maar kort gevangen gezeten op de zolder van het Scholtenhuis. Twee dagen na zijn arrestatie kwam SD’er Wilhelm Stöwzand naar de zolder en noemde twaalf namen. Hendrik Bus kreeg, met elf andere gevangenen, onder wie Claas Rooda uit Haren en Jan Rengenier Dijksterhuis uit Groningen, het doodvonnis aangezegd.
De twaalf werden op dezelfde dag naar de fusilladeplaats in kamp Westerbork gebracht. Daar wachtte een vuurpeloton van SD’ers en mannen van de Ordnungspolizei. De liquidatie van twee SD’ers in Dokkum moest worden gewroken. Hier werd Hendrik gefusilleerd en gecremeerd.

Hendrik Date Bus is 38 jaar geworden. Op 2 november 1945 werd de as van Hendrik Bus overgebracht naar Groningen en symbolisch begraven op de gemeentelijke begraafplaats Esserveld. Ook de vier andere Harenaars die in Westerbork gefusilleerd zijn, werden op die dag op Esserveld herbegraven.

Hendrik Bus ontving postuum het Verzetsherdenkingskruis.

De weduwe van Hendrik, Jantine Bus-Pol, verhuisde een week na de arrestatie van haar man met haar dochtertje naar Dilgtweg 36. Daar overleed Jantine op 2 oktober 1948 op 37-jarige leeftijd.

Eind december 1945 werd het overlijden van Hendrik Date Bus in Haren geregistreerd

Monument voor de gefusilleerden in Westerbork op begraafplaats Esserveld, Groningen. Onder: de steen voor Hendrik Date Bus