Wilhelmus Theodorus Antonius Dinkgreve

Bijna had hij het toch gehaald. Al vanaf 1943 was Willem Dinkgreve in Duitse gevangenschap, onder steeds zwaarder wordende omstandigheden. Eerst in zijn woonplaats Velsen. Daarna vanaf augustus 1943 in Kamp Vught, in het Scheveningse Oranjehotel en in Kamp Amersfoort. Vanaf oktober 1944 in Neuengamme en vanaf januari 1945 in Buchenwald. Vanaf eind februari 1945 was hij ziek. De stukken spreken van ’Algemeine Schwäche’. Geen wonder na zo lang onder zo zware omstandigheden te hebben geleefd. Op 15 april 1945, vlak voor het eind van de oorlog, stierf hij. De omstandigheden waren hem te veel geworden. Met hem ging een veelzijdig verzetsman heen.

Willem Dinkgreve (geboren 17 december 1895 in Nieuwer-Amstel) groeide op in Sloten in een katholiek tuindersgezin. Zijn vader bracht zijn groente met de schuit naar Amsterdam. Willem trad niet in zijn voetsporen. Als jongen al werkte hij aan uitvindingen. Later werd hij vertegenwoordiger. Eerst in stofzuigers en wasmachines, later in auto’s en autobanden. Na het uitbreken van de oorlog viel zijn handel stil en trad hij in dienst van de Gemeentelijke Distributiedienst in Velsen.

Een veelzijdig man, dat was hij. Hij was muzikaal en kon goed toneelspelen. Een keer trad hij zelfs op voor de KRO-radio. Hij schreef gedichten. Voor de amusementsvereniging ‘De Toekomstclub’, waarvan hij lid was, schreef hij teksten. Hij speelde piano en stimuleerde zijn kinderen om ook een instrument te bespelen. In 1939 was hij voorzitter van de damclub ‘Stabiel’ in Santpoort. In de krant schreef hij over hoe daar gespeeld werd. Hij studeerde Engels en Duits. Kortom, van vervelen was nooit sprake.

In 1924 kreeg Willem verkering met Nelly Truijens. Zij kregen vijf kinderen, Mia, Nel, Wim, Emmy en Lucy. Een warm gezin. Het moeten gelukkige jaren geweest zijn.

Kort nadat hij op 27 mei 1940 in dienst van de Gemeentelijke Distributiedienst was getreden, begon hij op grote schaal distributiebescheiden voor onderduikers te regelen. Hij zorgde ervoor, dat die spullen bij het verzet kwamen, die er op hun beurt weer Joodse onderduikers mee hielpen. Ook op andere manieren hielp hij Joodse onderduikers en hij was betrokken bij wapentransporten.

Zulke dingen konden je in de oorlogsjaren in de grootste moeilijkheden brengen, temeer omdat je verrader nooit sliep. Willem Dinkgreve werd verraden toen hij in Velsen een Joodse familie trachtte onder te brengen. Zijn verraadster kwam na de oorlog voor het gerecht. Na een eis van levenslang kreeg zij uiteindelijk een celstraf van 15 jaar. Ook werd haar het stemrecht ontzegd.

Aanvankelijk zat Willem in Velsen gevangen. Hij werd daar mishandeld. Toen hij in Vught zat werd hij tewerkgesteld bij het Philipscommando en in het werkkamp Fliegerhorst Gilze-Rijen. Willem bleef zichzelf, waar hij ook was. In Vught hield hij de mensen in het kamp bezig met toneel en zang. In Amersfoort dirigeerde hij een zangkoortje en organiseerde hij film- en cabaretvoorstellingen.

Op brieven die gevangenen verzonden, was strenge censuur, maar de brieven die Willem Dinkgrevenaar huis stuurde, laten zien dat hij een goede man en een goede vader was. Neem deze brief, die hij in Amersfoort schreef:

“Hoe maken jelui het in ons rustige dorpje? Gelukkig komt het mooie weer eraan. Je moet zo veel mogelijk naar buiten, hoor! Ik tref het hier geweldig met het weer.

Met blijdschap heb ik uit je brief vernomen dat jij en de kinderen het goed maken. Ik zou wel eens om een hoekje willen kijken om zelf te zien hoe jullie er uit zien. Wat mij zelf betreft, ik ben nog precies dezelfde gebleven.

Je schreef dat Mia en Nelly zo flink worden. Dat is ook wel nodig want zij moeten een flinke steun voor jou zijn. En Mia, ben je steeds bij de Zusters en maak je vorderingen? En Nelly? Hoe gaat het met de huishoudschool? Jullie moeten allemaal zo veel mogelijk leren, hoor! Daar heb je heel je leven genot van. En laat nu Willem eens naar voren komen. Wat hoor ik, word jij zo’n flinke knul? Bravo jongen, zorg dat ik mij nooit voor jou hoef te schamen. Je moet, ook al zou je met de andere vakken moeite hebben, wat vreemde talen leren.

Mijn brief is vol, volgende keer komen Emmy en Lucy aan de beurt. Dag Mamma, dag kinderen!”

In zijn brieven hield Willem er de moed in, maar het moet hem allemaal zwaar zijn gevallen. Soms had hij het geluk dat hij ergens te werk werd gesteld, waar het regime wat lichter was. Maar in Duitsland zat hij in twee beruchte concentratiekampen, Neuengamme en Buchenwald.

Omdat er bombardementen op de Hoogovens plaatsvonden moest het gezin Dinkgreve verhuizen naar een bovenwoning in Amsterdam, waar ze tot lang na de oorlog woonden. Het gezin had het financieel erg moeilijk, al was er steun (waarschijnlijk uit het verzet). Soms mochten de kinderen eten bij wat meer bemiddelde mensen. Een enkele keer werden (na bemiddeling door de kerk) bij boeren in de omgeving ondergebracht om wat aan te sterken. Nel Dinkgreve-Truijens ging in de Hongerwinter met de fiets op hongertocht naar Drenthe. Het was een zware tijd.

Van veel mensen in Buchenwald is onduidelijk hoe ze uiteindelijk zijn gestorven. Er was volop verwarring en veel Duitsers waren tot de laatste minuut van de oorlog meedogenloos. Vlak voor de bevrijding werd een groep mensen op een boot gezet, die door de Amerikanen is getorpedeerd omdat zij dachten dat er Duitse soldaten op zaten. Een andere groep is door de Russen naar Siberië gebracht. Willem Dinkgreve bleef tot 1951 officieel vermist. De familie had al sinds 29 augustus 1944 al niets meer van hem vernomen. De administratie van Kamp Buchenwald vermeldt eind maart 1945 Willem Dinkgreve toen aan algehele zwakte leed. Toen het kamp op 11 april 1945 werd bevrijd stond zijn naam nog op een lijst. Op lijsten waarop alleen Nederlanders stonden (gedateerd 16 en 28 april 1945) komt zijn naam niet meer voor. Dat maakt het waarschijnlijk dat hij op 15 april 1945 is overleden.

Document Arolsen Archives

Zelfs in het concentratiekamp bleef Willem trouw aan zichzelf. Later getuigde een medegevangene dat hij nog steeds voordrachten verzorgde, voedsel verdeelde en de Heilige Communie uitdeelde.

Na de oorlog emigreerden Willems kinderen Nelly, Lucy en Wim met hun partners naar Nieuw Zeeland. Hun moeder bezocht hen vaak en emigreerde er op latere leeftijd ook heen. Mia en Emmy bouwden een leven in Nederland op. Hoewel de kinderen in Nieuw Zeeland niet Nederlandstalig zijn, zijn er wel goede contacten met de Nederlandse familieleden. De naam van opa Willem Dinkgreve wordt aan beide kanten van de wereld hoog in ere gehouden.

Iemand als Willem Dinkgreve zou je best in je omgeving willen hebben. Er hing leven om hem heen. Muziek, toneel, organiseren. Een goede vader van een goed gezin. Zeker ook een man, die koos toen het er echt op aan kwam. In het verzet maakte hij de goede keuzes. Hij betaalde daar met zijn leven voor.

Op 8 mei 1984 werd hem, bij Koninklijk Besluit, postuum het Verzetsherdenkingskruis toegekend. In Santpoort-Noord is een straat naar hem genoemd, de Dinkgrevelaan. Als de Nieuw-Zeelandse en Australische familieleden over zijn in Nederland gaan ze er altijd even langs. Ter nagedachtenis aan hun opa Willem Dinkgreve. Zijn kinderen, waarvan er twee (Mia en Wim) anno 2021 nog leven en zijn klein- en achterkleinkinderen zijn hem niet vergeten. Dat blijkt uit wat ze over hem zeggen:

We zijn allemaal erg trots op hem!

We zijn trots dat hij onze vader en grootvader was!

We zullen proberen de herinneringen aan hem en zijn moedige daden levend te houden, te bewaren en door te geven aan ons nageslacht zodat hij niet vergeten wordt!!

Website: https://sites.google.com/view/wthadinkgreve/homepage