Antonius Josephus van der Doelen

Onze vader A.J. van der Doelen is geboren te Berlicum op 14 maart 1905. Hij groeit op als oudste in het gezin met een zus en twee broers. Het gezin Van der Doelen had een klein gemengd agrarisch bedrijf In het dorp. Toon, zijn roepnaam, heeft na de lagere school zijn scholing voorgezet op de lagere landbouwschool om ook boer te kunnen worden.Toon sluit zich aan bij de Jongeren Boerenstand en de Vrijwillige Landstorm. Na de periode van 2 januari 1923 tot 31 januari 1925 bij de vrijwillige landstorm komt Toon op 24 juli 1925 op als dienstplichtige bij het 17e Regiment Infanterie en op 4 september 1925 gaat hij met groot verlof. In september 1928 en 1930 gaat hij een maand op herhaling.Eigen stek en gezin Hij krijgt in 1935 de gelegenheid om een eigen boerderij te gaan bestieren, nadat een oom zijn gepachte boerderij mag en wil overdragen aan de zoon van zijn broer. Toon trouwt op 28 mei 1935 met Hanneke Danen. Het boerderijtje aan de Rietwiel op de plek van een vroegere watermolen aan een zijtak van de rivier de Aa. Een moerassig gebied waar Toon met extra inzet voornemens was om het niveau van zijn boerderijtje op te krikken.Het gezin wordt op 22 april 1936 verblijdt met de geboorte van een zoon. De tijd was bepaald niet gunstig; economische crisesjaren en met maatschappelijke onrust binnen de staten en tussen de staten onderling op Europees en wereldniveau. Na in september 1937 en 1938 op militaire herhaling te zijn geweest , volgt de volgende herhaling op 11 april tot 11 juni 1939, kort nadat op 7 april de tweede zoon in het gezin is geboren.Crises en wereldonrust Van de crisisperiode wordt in 1933 door Hitler in Duitsland handig gebruik gemaakt om daar rijkskanselier te worden. En in 1934 is door Hitler het lidmaatschap met de Volkerenbond opgezegd en met Duitse steun wordt de Oostenrijkse bondskanselier door nationalisten vermoord. Duitsland voert de dienstplicht weer in en sluit met Oostenrijk een interventieverbond.Duitsland valt in 1938 Oostenrijk binnen en de nationalisten nemen het bestuur over. Chamberlain stemt, in overleg met Hitler in, dat Duitsland Sudetenland annexeert. Hitler valt, ondanks dit verdrag met Chamberlain, Tsjecho-Slowakije binnen. Onderhandelingen tussen Duitsland en Engeland is voor Hitler geen bezwaar om op 23 augustus 1939 met Rusland een monsterverbond te sluiten om vervolgens op 1 september Polen binnen te vallen. Op 3 september 1939 verklaren Engeland en Frankrijk Duitsland de oorlog en op 17 september valt Rusland aan de oostgrens Polen binnen.Mobilisatie, opkomst militaire dienst en staat van beleg Door de afgekondigde mobilisatie neemt Toon op 28 augustus 1939 afscheid van zijn vrouw en jonge kinderen en reist af naar Delft om vervolgens daags daarop door te reizen naar Puiflijk om als soldaat ordonnans in te kwartieren bij het oorlogsonderdeel van de 2e Compagnie, 1e Bataljon, 24e Regiment Infanterie Jagers. In de mobilisatieperiode is hij regelmatig met verlof geweest en daarbij tussendoor berichtgeving met briefkaarten via de veldpost. Het moet voor Toon, maar ook voor zijn vrouw Hanneke een zorgelijke tijd zijn met veel zorgen en spanning over een gevaarlijke onzekere toekomst. Thuis, Hanneke met een baby en een zoontje van drie jaar, moet met hulp van familie en bekenden de boerderij gaande houden en Toon, die actief bezig is met militaire oefeningen en pionierswerk aan stellingen onder de alsmaar verder dreigende oorlog. In november verhoogde paraatheid met ingetrokken verloven, die later in de maand weer worden ingetrokken. Het vieren van Sint Nicolaas, Kerstmis en Nieuwjaar anders dan in gezin met vrede en vooruitgang. De vele ansichtkaarten geven blijk van zijn gedachten bij het thuisfront en zijn uiting dat het wel goed gaat.Met een tijdelijke verhoogde paraatheid in de strenge winter van januari en februari volgt het voorjaar, echter met weinig vreugde wanneer op 9 april de verhoogde paraatheid wordt afgekondigd nadat Duistland de havens van het neutrale Noorwegen bezet en vervolgens op 19 april wordt gevolgd met staat van beleg op 19 april 1940. Verloven worden ingetrokken, allerlei verhoogde activiteiten; het aanbrengen van versperringen, vervoer van materialen, verstrekken van noodrantsoenen en de verhoogde paraatheid.Tweede Wereldoorlog, in actieve dienst en laatste strijd op de Grebbeberg In de nacht van 9 op 10 mei worden de stellingen bezet en honderden vliegtuigen boven Druten en het eerste vijandelijke vliegtuig wordt getroffen. Duitsland valt Nederland binnen. Troepen van het Maas-Waalkanaal trekken zich terug; de bruggen vallen in handen van de vijand. De regimentscommandant geeft opdracht zich terug te trekken over de pontonbrug te Tiel, de Betuwe in en inkwartieren te Maurik. Vroeg in de nacht van 1e Pinksterdag, in opdracht van de Regimentscommandant, afmarcheren naar Amerongen om daar in de vroege morgen aan te komen. Het Regiment staat ter beschikking van het IIe legerkorps. Om 15.30 komt de opdracht van de commandant IVe Divisie om een tegenstoot uit te voeren op de Grebbeberg; op het uitdelen van het avondeten kan niet worden gewacht.Om 19.00 uur wordt de spoorweg Rhenen-Amersfoort gepasseerd om vervolgens in formatie het bosperceel in te trekken. Er ontstaan grote moeilijkheden. Het verbandhouden tussen de secties is zeer moeilijk ten gevolge van de invallende duisternis, het onbekende bosterrein, de versperringen en onrust onder manschappen. Eigen troepen die voor vijand worden aangezien, manschappen die vuren zonder commando en bovendien terugtrekkende troepen. Een bescheiden deel van de troepen bereiken de stellingen van het 8e Regiment.Na uitvoerig speurwerk in verslagen en verhoren, is naar alle waarschijnlijkheid Toon van der Doelen, op de 13e mei 1940 om 13.30 – 13.45 uur ter hoogte van Levendaalseweg in de stelling van de 4e groep van de 3e sectie 3 II 8e Regiment Infanterie omgekomen. Op het moment, dat hij samen met de sergeant Th. Vos op onderzoek uit was en boven de dekking uit kwam, werd hij direct dodelijk getroffen, aldus de opgemaakte verklaring van de sergeant. Direct daarop sprong de eerste Duitser in de stelling en heeft sergeant Vos, bij de waarneming dat de rest van de stelling bezet was, zich overgegeven.Thuisfront , reactie dorpsgemeenschap en het verdere leven van het gezin zonder ToonIn Berlicum, de woonplaats van Toon’s gezin, worden in april Nederlandse militairen ingekwartierd en op 10 mei wordt ook het dorp opgeschrikt door honderden Duitse vliegtuigen met luchtlandingstroepen en in de vroege morgen van 11 mei wordt de brug over de Zuid-Willemsvaart bij Middelrode door Nederlandse militairen opgeblazen.Op 12 mei wordt Berlicum bezet door Duitse militairen en ’s-Hertogenbosch geeft zich over. Eerst op 4 juni komt in Berlicum het bericht binnen dat vermoedelijk op 1e Pinksterdag 13 mei de Berlicumse soldaat A.J. van der Doelen in de strijd op de Grebbeberg is gesneuveld.Op 28 juni 1940 richt de burgemeester zich tot de raadsleden met de volgende verklaring: Hulde aan de gesneuvelde soldaat Antonius van der Doelen, gevallen bij de Grebbe-linie. Hij is een voorbeeld van grote moed en plichtsbetrachting.Er is door een reserve 1e luitenant en onderofficieren uit Berlicum een Comité opgericht om een monument voor de gevallen strijdmakker A.J. van der Doelen op te richten. Dit ter nagedachtenis en om uit dankbaarheidsplicht uiting te geven voor zijn dapper en vastberaden gestreden strijd. Het gemeentebestuur heeft volgaarne daarmee ingestemd. Verder heeft de raadsvergadering van november 1940 goedgekeurd dat weduwe Van der Doelen toestemming wordt verleend om met haar twee kinderen bij haar ouders te gaan inwonen aan de Loofaert te Berlicum; Hanneke is daar gebleven tot zij in 1954 met de twee kinderen in het dorp zelfstandig is gaan wonen. Een spontane collecte, giften en baten uit de gehouden voetbalwedstrijd ten bate van het oorlogsmonument hebben f 474,86 opgeleverd. Het monument is in overleg met Gedeputeerde Staten na de oorlog tot stand gekomen en in 1947 geplaatst in de Mariakapel van het processiepark van parochie St. Petrus. Na verplaatsingen door de jaren, is de plaquette nu te zien onder de toegangsportaal van de Sacramentskerk te Middelrode-Berlicum. Sluiten