In het vrouwenkamp Tangeran vond Akela Wichers het maar een ongezonde toestand dat al die opgeschoten jongetjes op de britsen tussen hun ruziënde moeders moesten verblijven. Daarom had zij van de kampleiding voor elkaar gekregen, dat met schuiven en indikken voor de wat oudere jongens één barak kon worden vrijgemaakt: de jongenszaal. De jongens hadden, in ploegjes, voor elke dag van de week een andere specifieke taak: kampterrein aanvegen; goten schoonmaken; vuilnis het kamp uitdragen; W.C.-blok schoonmaken; helpen in de centrale keuken en tenslotte houthakken voor de keuken. Dat laatste corvee was het leukste want tussen de massa's hout kon je mooi hutten bouwen en jezelf verstoppen. Eigenlijk was ik toentertijd nog te jong om in gemeenschap van de jongenszaal te worden opgenomen, maar omdat mijn moeder doodziek in de ziekenboeg was opgenomen, én omdat ik als één van de weinigen in het bezit was van een brandglas, mocht ik met de jongens van de jongenszaal mee doen. Op zo'n leuke corveedag in de houtopslag kwam de Akela mij ineens tussen het hout uit halen. Ik schrok hevig, omdat ik dacht dat ik niet meer met de oudere jongens mee mocht doen. De werkelijkheid was anders: Mevrouw Wichers nam mij mee naar de ziekenboeg, waar wij nog net op tijd binnen kwamen om mee te maken hoe mammie de laatste adem uitblies. Nog dezelfde dag werd mijn moeder, gewikkeld in een tiker matje, afgevoerd uit het kamp. Van de Japanse kampcommandant mocht ik niet mee op de vrachtauto om mijn moeder te begraven. Maar in mijn verdriet klampte ik mij uit alle macht vast aan de auto, totdat de kampcommandant uit medelijden uiteindelijk er in toestemde dat ik mee mocht naar de geïmproviseerde begraafplaats buiten het kamp. Als klein jongetje ben ik toen van het ene op het andere moment volwassen geworden. Ik had er geen benul van waar we waren, maar met een fotografisch geheugen had ik het graf en de plaatselijke entourage zoals hekken, bomen en paden in mijn hoofd geprent. Dat kwam later goed van pas, want toen mijn vader na de oorlog, met behulp van de Oorlogsgravenstichting, er eindelijk achter was gekomen op welke geïmproviseerde begraafplaats mijn moeder begraven was, schreef hij mij wanhopig of ik misschien wist welk graf van mammie was. Er waren zo veel graven, die geen van allen een verwijzing hadden omtrent degene die er begraven was. Puttend uit mijn geheugen heb ik hem toen een brief geschreven met een nauwkeurige tekening van de plek en alles in de directe omgeving daarvan. Omdat mijn moeder haar trouwring met initialen in het graf had meegenomen, kon mijn vader, dankzij die tekening, met 100% zekerheid zijn lieve gestorven echtgenote terug vinden. Mammie is later herbegraven op het ereveld Menteng te Djakarta, waar ik haar mooie vredige graf nog onlangs heb bezocht. Sluiten