Mijn vader, moeder, ik was toen 7 jaar oud en mijn broer van enkele maanden oud woonden op de Ringallee 34 in Velp Gelderland. Mijn vader was werkzaam als adjunct-commies bij de Belastingen in Velp. Op 2 december 1944 vertrok hij voor zijn werk per fiets naar Deventer. Daarna wilde hij naar Putten om voedsel te halen. De tocht van Deventer naar Putten ging via Apeldoorn. Hij zei : “Tot ziens”. We hebben nooit afscheid kunnen nemen en hebben nooit een begrafenis gekend. In Apeldoorn werd die dag vroeg in de ochtend een grote razzia gehouden, ook mijn vader werd opgepakt. Zijn fiets bleef achter op het adres Deventerstraat 107 Apeldoorn. Ongeveer een week na de razzia ontving mijn moeder twee kleine berichten geschreven op kladblaadjes, waarin werd verteld wat er was gebeurd, waar de fiets stond en wat de inhoud van de fietstassen was.Overleden Iedereen werd afgevoerd per trein. De eerste trein met mijn vader werd bij het plaatsje Werth gebombardeerd en hij kwam na uren lopen met een grote groep Apeldoorners in Zevenaar terecht. Volgens een brief die we eind december 1944 ontvingen heeft hij met nog twee anderen bij de heer D.J. van Drunen, gemeenteontvanger te Zevenaar, geslapen. De volgende dag is de groep van 150 mensen, die in de Turmac sigarettenfabriek verbleef, lopend naar Rees vertrokken. In Rees was mijn vader ingedeeld in Gruppe 36, registratienummer 1837. Zijn werkzaamheden waren volgens mijn moeder niet buiten, maar in de keuken, maar dit kan ik niet verifiëren.In de periode december 1944 en januari 1945 heeft mijn moeder driemaal een pakje met voedsel gezonden. Ze moest dit op een bepaald adres in Velp afgeven. Daar zorgde men voor verzending naar Apeldoorn, waar het centrale verzamelpunt was voor verzending naar Rees. Tweemaal kregen we een bericht met de tekst: ‘het gaat goed, zorg goed voor de kinderen’. Er was geen enkel woord bij over wat hij meemaakte. We ontvingen geen kaartje van ontvangst van het laatste pakje. Op 15 februari 1945 heeft iemand die het kamp ontvlucht was bij ons aangebeld en verteld dat mijn vader op 27 januari 1945 was overleden. De omstandigheden waaronder dat gebeurde zijn altijd onduidelijk gebleven.Vragen In januari 1945 zijn er twee transporten van zieke dwangarbeiders geweest die vervoerd werden naar het noodziekenhuis Harreveld in de Achterhoek. Mijn vader heeft op een lijst gestaan, gedateerd 26 januari 1945, maar hij ging niet mee. Waarom niet? Volgens mijn moeder was hij door de Duitsers van de lijst gehaald. Bij mijn navraag bleek het anders te zijn. Alleen diegenen die in staat waren te lopen, konden mee. De groep mannen zijn niet op vrijdag 26 januari 1945 vertrokken, omdat het had geijzeld, maar op een zondag 28 januari. Mijn vader overleed op 27 januari 1945. De doodsoorzaak heb ik niet kunnen achterhalen. Volgens mijn moeder is hij aan heimwee overleden. Zij hoorde in juni 1945 van de Sanitäter uit het kamp, toen zij in Gendringen de portemonnee & trouwring van mijn vader kon ophalen: ‘Hij is aan iets anders overleden dan de anderen’. Onze vroegere buurvrouw heeft mij verteld dat ze van iemand die uit het kamp was gevlucht had gehoord dat mijn vader gemarteld zou zijn. Mijn moeder heeft dat nooit geweten.Mijn vader werd begraven op de Evangelische Begraafplaats Rees. Volgens mijn moeder een massagraf, dit is later tegengesproken door de heer Krist en werd mij bevestigd door het Rode Kruis. Ik ontving een overzicht van de graven op dit kerkhof met de namen van hen, die er zijn begraven, waaronder mijn vader. Het kerkhof is bij een bombardement in februari 1945 zwaar getroffen, waarna de stoffelijke resten in een verzamelgraf zijn begraven. De namen van hen in het verzamelgraf zijn vermeld op een steen, dat na de oorlog in Rees is onthuld. Op verzoek ontving ik van de Oorlogsgravenstichting het dossier waaruit bleek dat er in de periode 1945-1956 is gecorrespondeerd door o.a. de Dienst Identificatie en Berging (D.I.B.) en mijn moeder, m.b.t. de opgraving van het verzamelgraf in verband met een mogelijke identificatie en herbegraven in Nederland. Daarbij was er het volgende antwoord: “Uw vader, de heer N.L.H. van Dijkhuizen, is één van de zeven slachtoffers die begraven lagen in het verzamelgraf 3 op de Evangelische Begraafplaats Rees. Na de oorlog zijn deze slachtoffers opgegraven en overgebracht naar het Nederlandse ereveld te Düsseldorf (Stoffeler Friedhof). Helaas konden de slachtoffers niet geïdentificeerd worden. Op het Nederlandse ereveld zijn zij herbegraven in vak D, rij 4, grafnummer 11 t/m 16 en grafnummer 20.We hebben nooit afscheid kunnen nemen en hebben nooit een begrafenis gekend. Er bleef bij mij onrust. Op 18 februari 2003 is mijn moeder overleden. Zij was 58 jaar weduwe. Bij haar afscheid is ook mijn vader betrokken. Dit betekende voor mij ook een afsluiting van zijn leven.Corrie van Dijkhuizen Sluiten