Al in 1935/36 begon voor mijn opa Antoon Elferink de strijd tegen het facisme en hulp aan vervolgden. Uit Duitsland kwamen de mensen die op de vlucht waren voor de nazi's. Toen reeds hoorden wij van kampen martelingen enz.De vluchtelingen werden in Nederland opgevangen door organisatie's waaronder de communistische partij waarvan ook mijn opa lid was. In die jaren voor de Tweede Wereldoorlog ging er praktisch geen dag voorbij of er zaten wel een of twee vluchtelingen bij ons aan tafel mee te eten. Een paar waren in feiten vaste kostgangers geworden. Natuurlijk was er geen sprake van geldelijke vergoeding. Her en der werd er ingezameld om ze van zakgeld en kleding te voorzien. Uiteraard heeft ook mijn oma haar deel bijgedragen, zij kookte, waste en verstelde kleding. Hulp had zij zelden want er waren weinig vrouwen onder de vluchtelingen. Toen de oorlog uitbrak kwamen er meer werkzaamheden voor mijn opa. Hij was veel op pad om adressen te zoeken voor onderduikers zoals joden, verzetsmensen en weigeraars voor de Arbeitseinsatz waar toe mijn vader ook behoorde vanaf mei 1943. Deze mensen te helpen leverde natuurlijk veel meer gevaar op dan voor de oorlog.Niet alleen adressen waren nodig ook kleding voedsel, bonkaarten, geld valse ausweissen en persoonsbewijzen. Naast dit alles moest ook de zaak door-draaien want de klanten bleven ook toen hun schoenen voor reparatie brengen.Regelmatig ging mijn opa de boer op voor groenten, aardappelen enz. Veelal kon hij ruilen met schoenreparaties of nieuwe handwerk schoenen. Zijn joodse collega Moskau liet hij onderduiken met gezin en zorgde voor hen tot het einde. De familie Moskau kwam de oorlog goed door.Mijn opa werd op 12 Februari 1945 gearresteerd . In Augustus 1945 kwam een ex medegevangene vertellen dat mijn opa overleden was op 2 april 1945. Hij was bij hem geweest tot het einde kwam. Opa heeft nog gevraagd om een dominee die zelf ook gevangen zat en ook om het leven kwam op 22 April 1945.Velen hebben reden om mijn opa dankbaar te zijn voor hetgeen hij voor hen gedaan heeft voor en in de oorlog. De mensen die na de oorlog nog iets van zich lieten horen zijn op een hand te tellen. De wetenschap die hij zelf met zijn leven betaalde was mogelijk een rem?Het doet goed te weten dat opa's naam vermeld is op de erelijst van gevallenen. Deze lijst bevind zich op het Binnenhof in het gebouw van de Tweede Kamer.Pas na de eenwording van de beide Duitslanden kon mijn vader de plaats waar mijn opa was overleden bezoeken. Ik was hier zelf ook bij samen met mijn moeder dit deed mijn vader goed. Sluiten