Klaas Willem van Gelderen

Klaas wordt in 1904 in Boskoop geboren als de tweede zoon van een mandenmaker familie. Klaas wordt opgeroepen voor zijn dienstplicht in 1924. In 1931 trouwt hij in het gemeentehuis in Boskoop met Neeltje van de Wolf. Klaas heeft voor de oorlog samen met zijn broer een goedlopende handelskwekerij. Hij bezit zelfs zijn eigen auto die hij ook gebruikt op de kwekerij. Samen met Neeltje woont hij in een mooi huis in Boskoop en ze krijgen 3 kinderen. Alles gaat hen voor de wind tot de economische crisis in de jaren 30 hard toeslaat. Klaas verliest zijn huis, zijn auto en zijn kwekerij en is gedwongen als knecht aan het werk te gaan. In september 1939 wordt Klaas gemobiliseerd en wordt hij geplaatst in Valkenburg ter verdediging van het nieuw aangelegde vliegveld. Geregeld komt hij na dienst op de fiets naar Boskoop.

Vliegveld Valkenburg wordt in de jaren ‘30 aangelegd. Tijdens de eerste wereldoorlog is gebleken dat de inzet van vliegtuigen zeer belangrijk is. Soesterberg, het belangrijkste vliegveld toentertijd lag buiten de Hollandse Waterlinie en dus werd er gezocht naar een locatie binnen de vesting en nabij de residentie. In 1939 wordt begonnen met de aanleg van het vliegveld. Vanwege de strenge vorst groeit het ingezaaide gras niet en heeft de drainage nog niet afdoende gewerkt. Begin 1940 is het vliegveld eigenlijk een drassig weiland; het eerste toestel wat er land zakt weg tot de assen. Het vliegveld wordt echter wel bewaakt door 150 militairen; op 8 mei 1940 wordt dit aantal nog verhoogd tot 450 man.

Op 10 mei 1940 om 00:30 stijgen in Duitsland de eerste transporttoestellen op voor de aanval op de residentie. Hun doel is om ver achter de linies te opereren en door verassing en overrompeling het Koningshuis, de regering en de hoge militaire leiding gevangen te nemen om zo capitulatie af te dwingen. Om de verassing compleet te maken vliegen de toestellen eerst over Nederland en zetten vanuit het westen de aanval in. Vanwege de overvliegende toestellen geldt in Nederland de hoogste staat van paraatheid bij de Nederlandse militairen. Ook op Valkenburg zijn de verdedigers alert, de munitie is reeds uitgereikt en om 02:00 was er reveille. Om 03:30 vliegen 12 transporttoestellen over Valkenburg; gevolgd door Duitse jachtbommenwerpers. Rond 04:00 wordt het vliegveld gebombardeerd, bommen vallen nabij de barakken waar de reserve nog net bezig is met zich gereed te maken voor de strijd. Direct vallen de eerste slachtoffers. Soldaat Van Gelderen zit met zijn eenheid nabij de kleidammen in het noordoostelijk deel van het vliegveld. Een tweede aanval van jachtbommenwerpers richt zich op deze opstellingen. Vanwege de slechte dekking in dit gebied en de chaos die ontstaat door dit bombardement verplaatst een deel van de eenheid zich naar de duinenrij in het noordoosten. Vliegtuigen landen op het vliegveld maar omdat dit te drassig is zakken ze direct weg of crashen. De transportvliegtuigen droppen rond 04:30 hun lading: 12 parachutisten per vliegtuig. Deze para’s landen op en rond het vliegveld. Ook in de duinenrij landen para’s die direct overgaan tot de aanval op het vliegveld. Soldaat van Gelderen wordt waarschijnlijk gedood door een van deze para’s in de duinenrij nabij Valkenburg. De overgebleven militairen verdedigen zich heldhaftig en heroveren zelfs het vliegveld.

Overzichtsfoto van Vliegveld Valkenburg op 10 mei 1940. Duidelijk zichtbaar zijn de transporttoestellen Junkers Ju-52 en gelande para’s (bron: katwijkinoorlog.nl)

Dagen verstrijken zonder bericht uit Valkenburg. Ondanks de korte afstand was dit in deze tijd van chaos niet ongewoon. Op een dag eind juni, ongeveer 6 weken na de Duitse inval, wordt mevrouw van Gelderen aangesproken in het centrum van Boskoop. De vrouw vertelt dat haar man Klaas begraven heeft in Valkenburg en dat hij dus niet meer zal terugkeren. Neeltje gaat na dit bericht naar haar moeder en vertelt “hier staat een weduwe”. Het graf van Klaas bevind zich aan de Cantineweg in Valkenburg, boven de graven wappert steevast de Nederlandse vlag. Het gezin heeft het tijdens de oorlog moeilijk, ondanks een uitkering wegens het overlijden van de kostwinnaar. Met kinderen van 3, 6 en 9 jaar oud is het haast niet te doen om rond te komen en het gezin lijdt tijdens de oorlog honger. Klaas was de liefde van haar leven. Neeltje bezoekt het graf na de oorlog regelmatig. In 1961 worden de graven verplaatst naar het Erehof Valkenburg naast de Hervormde Kerk, hier vind Klaas zijn laatste rustplaats. Aan Klaas wordt postuum het Oorlogsherinneringskruis met gesp voor bijzondere krijgsverrichtingen “Nederland Mei 1940” toegekend.

Nederlandse oorlogsgraven aan de Cantineweg (Bron: katwijkinoorlog.nl).