Karel Johannes van Hartingsvelt (1922-1945) [1]


In Werkendam wordt Karel geboren op 7 januari 1922. Hij is de enige zoon van een
Karel van Hartingsvelt (1922 – 1945)
onderwijzer op de Rehobothschool in Werkendam. Hij is werkzaam als radiomonteur. Hij duikt onder in de Biesbosch en maakt deel uit van de verzetsgroep ‘André’. Dit blijkt uit de aanvraag bij het Centraal Afwikkelingsbureau ‘Duitse Schadeuitkeringen’ door weduwe A. van Hartingsvelt-van Driel (de moeder van Karel van Hartingsvelt) in 1963. Bij vraag 10 staat bondig beschreven, wat Karel en Jan Sluis voor illegale activiteiten hebben ontplooid in de Biesbosch.

Bij vraag 10 is het navolgende door de moeder van Karel van Hartingsvelt ingevuld:
“de Overledene behoorde tot de groep ‘André’ Biesbosch[2]. Was gelegerd op een woonark bij ‘Krijntjes wei”(Bakkerskil’). Voormelde groep verzorgde parachutisten en deed een distributieoverval op den Hank (gemeente Dussen). Door een aanval van de ‘Sicherheits dienst’(S.D) op 16 mei ’44 werd er van de groep van 6 man mijn zoon Karel en Jan Sluis gevangen genomen en geboeid weggevoerd naar het Haagse Veer(boot en bezittingen werden verbrand).
“Tijdens de razzia van dinsdag 16 mei 1944 werden 589 gijzelaars vastgenomen. Deze gijzelaars zijn vrijwel allen direct naar KZ-Amersfoort vervoerd (‘de Merwedegijzelaars’). Tegelijkertijd werden in de Biesbosch ook de onderduikers Karel van Hartingsvelt en zijn vriend Jan C. Sluis opgepakt. Als de Duitsers de Biesbosch intrekken met overvalwagens heeft Karel zich met nog twee anderen in een koolzaadveld verborgen. Na verloop van tijd komt er een arbeider die vertelt dat de Duitsers weg zijn. De onderduikers keren terug naar hun arkje in de griend, maar liepen toch nog vijf Duitsers tegen het lijf. Mogelijk kreeg Jan Sluis een astmatische aanval, waardoor hij zijn en Karels positie vrijgaf. Zij werden direct opgepakt en in een bootje naar Werkendam gebracht. De ark werd in de fik gestoken. In Werkendam duwden twee bewakers Karel en Jan in een vrachtwagen. Via de pont van Sleeuwijk ging de route naar Sliedrecht”. Via de Heemraadsingel in Rotterdam (SD) kwam Karel op 1 juni 1944 in het ‘Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort’ terecht. Daar ontmoette hij Johan Baggerman uit Werkendam. Hij vroeg Johan nog om een brief het kamp uit te smokkelen voor zijn ouders. Johan weigerde uit vrees voor de gevolgen. Karel zat achtereenvolgens opgesloten in KZ-Amersfoort (blok 8) vanaf 1944-05-28 tot 1944-08-10; in KZ-Vught (barak 19) vanaf 1944-08-10 tot 1944-09-06 (‘Dolle-Dinsdag’); in Sachsenhausen, Klinker, vanaf 1944-09-06 tot 1945-02 en tenslotte Bergen-Belsen, tot 1945-02. Hij kwam op 3 mei 1945 om het leven tijdens een gevangenentransport in de Lubecker Bocht in de Oostzee als het schip ‘Cap Arcona’ door Engelse gevechtsvliegtuigen werd aangevallen. Zijn ouders ontvingen het bericht van zijn dood op 6 september 1945. In de ‘Sirene’ van 8 oktober 1945 stond het volgende bericht opgetekend: “De betrokken familie alhier ontving het ontroerende bericht dat haar eenige zoon Karel van Hartingsvelt op 23-jarigen leeftijd het leven verloren heeft op een door de Duitschers in brand geschoten schip in de bocht van Lübeck. In den ondergrondschen strijd nam hij een groote plaats in.” In de rouwadvertentie schreven zijn ouders: “Zijn geest en zijn onwankelbare moed tot een uiteindelijk wederzien van de zijnen hebben zijn vijanden, ondanks het doorgemaakte lijden in de concentratiekampen, niet kunnen breken.”
Mede onderduiker Evertse schrijft een In Memoriam van Karel van Hartingsvelt.
“Karel, ik zie je nog op die schuit in een der polders in den Biesbosch het middageten klaarmaken voor je acht mede-onderduikers. Met primitieve middelen bereidde je een maaltijd, dat zoo lekker was, dat de complimenten niet van de lucht waren”. Even verderop in het In Memoriam: “Volkomen onschuldig aan de distributieoverval werd je door ongelukkig omstandigheden voor een terrorist aangezien. Je wenschte geen namen te noemen, ofschoon je alles wist. Je nam alle schuld op je en al het lijden op je om andere te sparen. Karel, ik dank je ook namens allen, voor je moed, voor je onverzettelijke wil om niet te spreken.” Tot besluit schrijft Evertse: “Na een afschuwelijke dood rust je lichaam ergens in een groote zee bij duizenden medestrijders van verschillende landen, maar die allen bezield waren met diezelfde geest, alles te willen geven, om de wereld de vrijheid weder te schenken. God nam je tot Zich. Wij moeten het aanvaarden.”[3]
[1]) https://brabantsegesneuvelden.nl/persoon/karel-van-hartingsvelt-werkendam-1922;
Hartingsvelt: stamboom https://www.genealogieonline.nl/stamboom-keus-smink/I18015.php
Karel van Hartingsvelt was achtereenvolgens opgesloten in: KZ-Amersfoort (blok 8) vanaf 1944-05-28 tot 1944-08-10; in KZ-Vught (barak 19) vanaf 1944-08-10 tot 1944-09-06 (‘Dolle-Dinsdag’); in Sachsenhausen, Klinker, vanaf 1944-09-06 tot 1945-02 en tenslotte Bergen-Belsen, tot 1945-02.
Bron: https://monument.vriendenkringneuengamme.nl/person/401777/karel-johannes-van-hartingsvelt
Literatuur: Het grote gebod1979 // http://lo-lkp.nl/
https://www.erelijst.nl
https://oorlogsgravenstichting.nl/persoon/59312/karel-johannes-van-hartingsvelt
[2]) https://nl.wikipedia.org/wiki/Groep_André
Prooijen, van,M.; "De verzetsgroep André in Sprang-Capelle", Bruggeske, jrg. 9 (1995), nr. 1, p. 1-297.
http://www.heemkundesprangcapelle.nl/nl/heemkundesprangcapelle-archief/5-boeken/894-installatiebureau-a-l-van-wijlen-75-jaar-ondergronds-en-bovengronds.html
[3]) https://merwedegijzelaars.nl/doc/1/over-de-razzia
Zie voor eenbijna parallele levensbeschrijving: Krake, F.; “de laatste getuige, de man die drie concentratiekampen en een grote scheepsramp overleefde”; Uitgeverij Achtbaan, 2018; 391p.; ISBN 9789082476415 – hoofdstuk 10 ‘Kamp Amersfoort’: p. 120 – 135 ;beschrijving van de periode 28-08 tm 08-09-1944.